به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، تقی آزاد ارمکی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران و از چهره‌های برجسته اصلاح‌طلب، طی گفتگو با خبرگزاری انتخاب در واکنش به موج‌های اخیر مهاجرستیزی علیه شهروندان افغانستانی مقیم ایران هشدار داد که این روند ممکن است به بروز یک بحران امنیتی در روابط دوجانبه منجر شود. او در یادداشتی اعلام کرد: «این جماعت ما را وارد درگیری با افغان‌ها خواهند کرد، بی‌آن‌که از تبعات اجتماعی، فرهنگی و امنیتی آن باخبر باشند.»
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در حال حاضر بیش از ۵ میلیون مهاجر افغانستانی در ایران زندگی می‌کنند که از این تعداد، دست‌کم ۲.۵ میلیون نفر دارای مدارک قانونی اقامت هستند. به گفته وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران، حضور این جمعیت، در دهه‌های اخیر نه‌تنها بحران‌زا نبوده بلکه در بسیاری از حوزه‌ها مانند ساخت‌وساز، کشاورزی و خدمات شهری نقش موثری ایفا کرده‌اند. با این حال، موج جدیدی از نفرت‌پراکنی علیه این مهاجران در فضای مجازی به راه افتاده است.
تقی آزاد ارمکی در یادداشت خود نوشت: «فرض کنیم جنگی میان دو کشور روی ندهد؛ اما باید بپذیریم که مهاجرستیزها توانسته‌اند بذر نفرت را میان دو ملت هم‌زبان و هم‌فرهنگ بکارند. این اقدام بی‌پاسخ نخواهد ماند و پیامدهای اجتماعی گسترده‌ای در پی دارد.» او با اشاره به خاطرات مهاجران از تحقیرها و تبعیض‌های روزمره، تاکید کرد که این روند می‌تواند موجب شکل‌گیری خرده‌هویت‌های مقاوم و رادیکال در درون ایران شود.
سازمان دیدبان حقوق بشر نیز در گزارش اخیر خود اعلام کرده است که از مهر ۱۴۰۲ تا فروردین ۱۴۰۴، بیش از ۲۰۰ مورد برخورد خشونت‌آمیز با مهاجران افغانستانی در ایران ثبت شده است. این سازمان خواستار اتخاذ سیاست‌های همدلانه‌تر از سوی دولت ایران شده است. در همین حال، یونیسف نیز اعلام کرده ۶۷ درصد مهاجران بازگردانده‌شده از پاکستان به افغانستان کودک بوده‌اند و بسیاری از آنان تجربه مهاجرت از ایران را نیز داشته‌اند.
به گفته آزاد ارمکی، بحران مهاجرستیزی زمانی خطرناک‌تر می‌شود که توسط رسانه‌های رسمی یا چهره‌های شناخته‌شده تقویت شود. او در بخش دیگری از یادداشتش تصریح کرد: «وقتی برخی سلبریتی‌ها یا مسئولان به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به مهاجران توهین می‌کنند، تنها باعث التهاب فضای اجتماعی نمی‌شوند، بلکه اعتماد بین‌نسلی میان ملت‌ها را نیز تخریب می‌کنند. باید به یاد داشت ما و افغانستانی‌ها، گذشته و آینده مشترک داریم.»
در سال ۱۴۰۳، بیش از ۹۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی در مدارس ایران ثبت‌نام کرده‌اند. این آمار به گفته وزارت آموزش‌وپرورش، نشان‌دهنده رویکرد مثبت ساختار رسمی کشور نسبت به حق آموزش برای همه است. اما این دستاوردها با دامن‌زدن به مهاجرستیزی در معرض تهدید قرار می‌گیرند. نهادهای مدنی ایران همچون جمعیت امام علی و انجمن یاری مهاجر نیز بارها نسبت به حذف مهاجران از خدمات عمومی هشدار داده‌اند.
تحلیلگران اجتماعی معتقدند بحران مهاجرستیزی می‌تواند به سرعت از یک موضوع فرهنگی به چالشی امنیتی تبدیل شود. طبق پژوهش انجام‌شده در مرکز افکارسنجی ایسپا در سال ۱۴۰۲، ۴۱ درصد از پاسخ‌دهندگان معتقد بودند که حضور مهاجران افغانستانی تهدیدی برای امنیت کشور است. این در حالی است که داده‌های رسمی هیچ‌گونه نسبت بالاتری از بزهکاری در میان مهاجران نسبت به ایرانیان نشان نمی‌دهد.
تقی آزاد ارمکی در پایان یادداشت خود تاکید کرد که ایران باید به‌جای پیروی از گفتمان نفرت، به سمت عقلانیت و بازسازی روابط با مردم افغانستان گام بردارد. او نوشت: «روابط ملت‌ها با تصمیم‌های کوتاه‌مدت شکل نمی‌گیرند؛ آن‌ها محصول تاریخ، فرهنگ و فهم مشترک هستند. گفتمان مهاجرستیزی در نهایت نه به سود ایران است و نه به سود منطقه. ما نیازمند صلح فرهنگی هستیم نه درگیری اجتماعی.»
در چنین شرایطی، سکوت دولت و نهادهای رسمی می‌تواند به نوعی چراغ سبز برای افراط‌گرایان تعبیر شود. کارشناسان خواستار موضع‌گیری صریح و قاطع در برابر خشونت‌های زبانی و فیزیکی علیه مهاجران شده‌اند. از جمله اقدامات فوری می‌توان به تشکیل ستاد مقابله با نفرت‌پراکنی و راه‌اندازی کارزارهای فرهنگی مشترک میان ایرانیان و مهاجران اشاره کرد.
انتهای پیام
