به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، سازمان گزارشگران بدون مرز روز جمعه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۴، تازه‌ترین رده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات را منتشر کرد که در آن افغانستان تحت حاکمیت طالبان در جایگاه ۱۷۵ از میان ۱۸۰ کشور جهان قرار گرفته است. این سازمان در گزارش خود تأکید کرده است که شرایط فعالیت رسانه‌ای در افغانستان به‌شدت وخیم شده و بسیاری از روزنامه‌نگاران با تهدیدات مستقیم و غیرمستقیم مواجه هستند.
براساس این گزارش، از آغاز سال ۲۰۲۴ تاکنون، دست‌کم ۱۲ رسانه در افغانستان فعالیت خود را متوقف کرده‌اند. گزارشگران بدون مرز تأکید کرده است که اعمال دستورالعمل‌های تازه طالبان، محدودیت‌های محتوایی، سانسور سیستماتیک و برخورد امنیتی با خبرنگاران، دلایل اصلی این تعطیلی‌ها بوده‌اند. به عنوان نمونه، رادیو سحر در هرات و نشریه نور در کابل از جمله رسانه‌هایی هستند که ناگزیر به تعطیلی شده‌اند.
در بخشی از گزارش آمده است: «طالبان از زمان بازگشت به قدرت، با صدور حدود ۱۳ فرمان برای رسانه‌ها، چارچوبی سخت‌گیرانه برای انتشار اخبار وضع کرده‌اند که موجب خودسانسوری گسترده در میان خبرنگاران شده است.» این نهاد بین‌المللی همچنین اشاره کرده که خبرنگاران زن به‌طور ویژه هدف فشار قرار دارند و بسیاری از آن‌ها از حضور در رسانه‌ها منع شده‌اند.
آمارهای موجود نشان می‌دهد که تنها در سال ۲۰۲۳، بیش از ۴۰ خبرنگار در افغانستان بازداشت یا مورد بازجویی قرار گرفته‌اند. نهادهای مدافع آزادی رسانه، از جمله فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران (IFJ)، در بیانیه‌ای مشترک با گزارشگران بدون مرز، وضعیت کنونی افغانستان را «بزرگ‌ترین بحران مطبوعاتی دو دهه اخیر» توصیف کرده‌اند. این فشارها به ویژه در ولایت‌هایی چون بلخ، قندهار و ننگرهار شدیدتر گزارش شده است.
یکی دیگر از محورهای گزارش امسال، فشار اقتصادی بر رسانه‌ها در جهان، به‌ویژه در افغانستان است. گزارشگران بدون مرز نوشته است که بسیاری از رسانه‌ها در افغانستان، با قطع کمک‌های بین‌المللی و نبود درآمد تبلیغاتی، توان مالی خود را از دست داده‌اند. طبق آمار اتحادیه ملی ژورنالیستان افغانستان، بیش از ۷۰ درصد از رسانه‌های محلی در دو سال گذشته تعطیل یا به حالت نیمه‌فعال درآمده‌اند.
در این گزارش همچنین آمده است که وضعیت جهانی آزادی مطبوعات، برای نخستین‌بار در تاریخ این شاخص، در رده «وضعیت دشوار» طبقه‌بندی شده است. بر اساس این شاخص، تنها ۸ کشور جهان در وضعیت «خوب» قرار دارند و بیش از ۵۰ کشور در رده «بسیار بد» یا «بحرانی» دسته‌بندی شده‌اند. کشورهایی چون اریتره، کره شمالی، ایران و افغانستان در پایین‌ترین رده‌های جدول قرار دارند.
در شاخص سال ۲۰۲۴، کشورهای نروژ، دانمارک و سوئد به ترتیب در سه رتبه نخست آزادی مطبوعات قرار گرفته‌اند. در مقابل، افغانستان با سقوط یک‌پله‌ای نسبت به سال گذشته، اکنون در جایگاه ۱۷۵ قرار دارد. در سال ۲۰۲۳، افغانستان در جایگاه ۱۷۴ بود و از سال ۲۰۲۱، بیش از ۳۵ پله سقوط را تجربه کرده است. این سقوط عمدتاً ناشی از تغییر نظام سیاسی و افزایش محدودیت‌ها در دوره طالبان عنوان شده است.
سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش خود با ابراز نگرانی از آینده روزنامه‌نگاری در افغانستان نوشته است: «بدون تضمین‌های قانونی، حمایت‌های بین‌المللی و فشار بر طالبان برای رعایت حقوق اساسی، فضای رسانه‌ای این کشور به‌طور کامل به سکوت و تاریکی خواهد رفت.» این نهاد خواستار مداخله سازمان ملل و نهادهای منطقه‌ای برای حفاظت از آزادی بیان و روزنامه‌نگاران در افغانستان شده است.
در پایان این گزارش، از کشورهای میزبان خبرنگاران تبعیدی افغان خواسته شده تا شرایط فعالیت آنان را تسهیل کنند و به‌ویژه از خبرنگاران زن حمایت ویژه به عمل آورند. در حال حاضر، صدها خبرنگار افغان در کشورهای پاکستان، ایران، ترکیه و آلمان به‌صورت مهاجر زندگی می‌کنند که بسیاری از آن‌ها با موانع اقامتی و حرفه‌ای مواجه‌اند. نهادهای مدافع رسانه هشدار داده‌اند که اگر این روند ادامه یابد، افغانستان به یکی از تاریک‌ترین نقاط جهان از حیث رسانه‌ای تبدیل خواهد شد.
انتهای پیام
