به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، وزارتخانه‌های حمل‌ونقل روسیه و ازبکستان با امضای اسنادی رسمی، آغاز فاز اجرایی پروژه راه‌آهن ترانس-افغان را اعلام کردند. این توافق، گام مهمی در جهت تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و ایجاد مسیرهای حمل‌ونقل جدید بین آسیای مرکزی و جنوبی به شمار می‌رود. هدف از این پروژه، افزایش ظرفیت حمل‌ونقل، کاهش زمان و هزینه ترانزیت کالا و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی در منطقه است.
بر اساس مفاد این توافق، ادارات روسی و ازبک موظف شده‌اند تا در سال ۲۰۲۵ مطالعات امکان‌سنجی پروژه را به انجام رسانند. این مطالعات شامل طراحی مسیر، برآورد هزینه، پیش‌بینی میزان بار و بررسی مزایای اقتصادی پروژه است. منابع خبری مانند پایگاه UZ Daily تأکید کرده‌اند که این بررسی‌ها تا پایان سال جاری میلادی به نتیجه خواهد رسید.
در این پروژه دو مسیر اصلی برای اتصال آسیای مرکزی به جنوب آسیا در نظر گرفته شده است. مسیر نخست شامل خط مزارشریف–هرات–دیلارام–قندهار–چمن و مسیر دوم شامل خط ترمز–نایب‌آباد–لوگر–خرلاچی می‌باشد. انتخاب مسیر نهایی بر اساس ارزیابی امنیتی، اقتصادی و جغرافیایی انجام خواهد شد و تا کنون مقامات ازبکستان نسبت به اولویت مسیر اول تمایل بیشتری نشان داده‌اند.
جلسه چندجانبه‌ای با حضور مقامات راه‌آهن پاکستان، نمایندگانی از افغانستان و هیأت‌های رسمی روسیه و ازبکستان قرار است در ماه می ۲۰۲۵ در شهر کازان روسیه برگزار شود. این نشست در چارچوب همایش “روسیه – جهان اسلام” برنامه‌ریزی شده و محور اصلی آن، هماهنگی فازهای بعدی اجرایی پروژه خواهد بود.
پیش‌بینی شده که سرمایه‌گذاری لازم برای ساخت این خط‌آهن بالغ بر ۵ میلیارد دلار باشد. همچنین، ظرفیت این مسیر برای حمل بار تا حدود ۲۰ میلیون تُن در سال تخمین زده شده است. این ارقام توسط مؤسسات مطالعاتی حمل‌ونقل در ازبکستان و قزاقستان ارائه شده و نشان از اهمیت استراتژیک پروژه دارند.
این پروژه بخشی از برنامه بزرگ اتصال منطقه‌ای و توسعه کریدورهای بین‌المللی حمل‌ونقل است که شامل کریدور شمال–جنوب، چین–آسیای مرکزی–ایران و همچنین پروژه‌های تحت حمایت اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌شود. مقام‌های روسی پروژه راه‌آهن ترانس-افغان را مکمل مناسبی برای دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد می‌دانند.
سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه، در نوامبر ۲۰۲۴ اعلام کرده بود که روسیه آمادگی دارد برای ثبات در افغانستان با حاکمان طالبان همکاری کند. وی افزود: «کشورهایی که عامل جنگ ۲۰ ساله بودند، اکنون باید در بازسازی افغانستان مشارکت فعال داشته باشند.» این سخنان با استقبال ازبکستان و برخی کشورهای منطقه همراه شد.
با وجود این تحولات مثبت، پروژه با چالش‌های متعددی از جمله ناامنی در افغانستان، مشکلات حقوقی مالکیت اراضی، نبود زیرساخت‌های مکمل و محدودیت‌های بودجه‌ای مواجه است. در برخی گزارش‌های تحلیلی، اشاره شده که مسیرهایی مانند قندهار و دیلارام در ماه‌های اخیر شاهد حملات مسلحانه بوده‌اند.
با این حال، کارشناسان معتقدند راه‌آهن ترانس-افغان می‌تواند موجب جهش اقتصادی در کشورهای مشارکت‌کننده شود. طبق برآوردهای بانک جهانی، کاهش هزینه ترانزیت از طریق این مسیر تا ۳۰ درصد برای ازبکستان و تا ۴۰ درصد برای افغانستان امکان‌پذیر است. این موضوع، چشم‌انداز روشنی برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی ترسیم می‌کند.
تلاش‌های کشورهای منطقه برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل طی سال‌های اخیر شدت گرفته است. در دسامبر ۲۰۲۳، مذاکرات دوجانبه‌ای میان وزیر حمل‌ونقل ازبکستان و وزیر حمل‌ونقل و هوانوردی افغانستان در تاشکند برگزار شد که تمرکز آن بر تسریع پروژه‌های ریلی مشترک بود.
همچنین در آوریل ۲۰۲۴، نشست منطقه‌ای در ترمز برگزار شد که نمایندگانی از قزاقستان، افغانستان، پاکستان، روسیه و بلاروس حضور داشتند. این نشست بر گسترش همکاری‌ها در زمینه حمل‌ونقل چندوجهی تأکید کرد و مسیر ترانس-افغان را یکی از اولویت‌های توسعه‌ای معرفی نمود.
دولت پاکستان نیز حمایت خود را از پروژه اعلام کرده و وزیر راه‌آهن این کشور اعلام کرده است که این خط‌آهن می‌تواند بندر گوادر را به آسیای مرکزی متصل کند. در صورت تحقق این هدف، پاکستان از مزایای ترانزیتی قابل‌توجهی برخوردار خواهد شد.
انتهای پیام
