به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، کمیسیون عالی رسیدگی به مشکلات مهاجرین در افغانستان اعلام کرده است که تنها در روز سه‌شنبه ۱۹ فروردین، تعداد ۵٬۹۸۱ مهاجر افغانستانی که در ایران و پاکستان حضور داشتند، به‌صورت اجباری به کشور بازگردانده شدند. این آمار که از سوی وزارت مهاجرین و بازگشت‌کنندگان افغانستان منتشر شده، نشانگر شدت یافتن سیاست‌های اخراج مهاجرین در کشورهای همسایه طی ماه‌های اخیر است.
بنا بر اعلام رسمی اداره کل امور مهاجرین ولایت نیمروز، تنها از مرز میلک ایران، ۳٬۶۹۷ نفر از مهاجران افغانستانی اخراج و یا خودخواسته بازگشته‌اند که در بین آن‌ها ۹۶۸ نفر بدون مدارک قانونی بوده‌اند. این اداره افزوده که ۸۲ نفر از اخراج‌شدگان نیازمند کمک فوری بوده‌اند که سازمان‌های بشردوستانه به آن‌ها مساعدت رسانده‌اند. روزانه حدود ۲ تا ۳ هزار مهاجر تنها از طریق مرز نیمروز وارد افغانستان می‌شوند.
در همین حال، دفتر سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) در ولایت ننگرهار اعلام کرده است که از مسیر تورخم نیز ۲٬۲۸۴ نفر طی همان روز از پاکستان به افغانستان بازگشته‌اند. بسیاری از این افراد پس از ماه‌ها بی‌سرنوشتی و تحمل فشارهای امنیتی و اجتماعی در پاکستان، به‌صورت اجباری یا داوطلبانه مرز را عبور کرده‌اند. بازگشت این حجم از مهاجران در یک روز، زنگ خطری جدی برای ظرفیت‌های زیرساختی افغانستان به شمار می‌رود.
نادر یاراحمدی، رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور ایران، اخیراً اعلام کرده بود که وضعیت اتباع غیرمجاز افغانستانی باید تعیین تکلیف شود و طرح بازگشت آنان به کشورشان با جدیت دنبال خواهد شد. به گفته وی، بیش از ۲ میلیون نفر از اتباع افغانستانی در ایران در طرح سرشماری اخیر شرکت کرده‌اند، اما هنوز حدود یک میلیون نفر فاقد مدارک قانونی‌اند.
همچنین، وزیر کشور پاکستان نیز اخیراً طی نشست خبری در اسلام‌آباد گفته بود: «ما دیگر توان نگهداری از مهاجران غیرقانونی را نداریم. آن‌ها باید کشور را ترک کنند یا با پیامدهای قانونی روبه‌رو شوند.» طبق اعلام وزارت کشور پاکستان، بیش از ۶۰۰ هزار مهاجر افغانستانی طی شش ماه گذشته از این کشور اخراج یا مجبور به ترک خاک شده‌اند.
دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل (OCHA) در گزارشی تأکید کرده است که بازگشت گسترده مهاجران به افغانستان بدون آمادگی زیرساختی، می‌تواند وضعیت انسانی را وخیم‌تر کند. این نهاد اعلام کرده که تنها در سال ۲۰۲۳، حدود ۱.۳ میلیون مهاجر از ایران و پاکستان به افغانستان بازگشته‌اند. نیاز به سرپناه، بهداشت و آموزش از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی این بازگشت‌هاست.
در همین راستا، وزارت امور مهاجرین و بازگشت‌کنندگان طالبان اعلام کرده که برای پاسخگویی به موج بازگشت مهاجرین، مراکز اسکان موقت در ولایت‌های ننگرهار، هرات، نیمروز و قندهار راه‌اندازی شده است. با این حال، کمبود بودجه و امکانات، روند کمک‌رسانی را به‌شدت محدود کرده است. بسیاری از مهاجرین بازگشته، همچنان در شرایط دشوار زندگی می‌کنند.
گزارش‌هایی از ولایت‌های مرزی نشان می‌دهد که بازگشت‌کنندگان اغلب در وضعیت بهداشتی نامناسبی قرار دارند. شبکه صحت عامه ولایت نیمروز گزارش داده است که در بین بازگشت‌کنندگان، موارد متعدد سوءتغذیه، کم‌آبی شدید و بیماری‌های پوستی مشاهده شده که نیازمند رسیدگی فوری‌اند. سازمان پزشکان بدون مرز (MSF) نیز بر ضرورت افزایش تیم‌های امدادرسانی تأکید کرده است.
علی‌رغم بازگشت‌های گسترده، بسیاری از خانواده‌ها همچنان تمایلی به بازگشت ندارند، چراکه در افغانستان با نبود شغل، آموزش و خدمات عمومی مواجه‌اند. نظرسنجی مرکز مطالعات آسیای جنوبی نشان می‌دهد که ۷۸٪ مهاجران بازگشته در یک ماه اول با مشکل تأمین معاش مواجه بوده‌اند. همین مسئله ممکن است موج جدید مهاجرت غیرقانونی را کلید بزند.
از سوی دیگر، سازمان بین‌المللی مهاجرت تأکید کرده است که باید رویکردهای منطقه‌ای برای مهاجرت تدوین شود و مسئولیت‌پذیری دولت‌ها در قبال مهاجران افزایش یابد. براساس آمار این سازمان، هم‌اکنون بیش از ۴.۵ میلیون افغانستانی در کشورهای همسایه زندگی می‌کنند که بسیاری از آن‌ها فاقد مدارک قانونی‌اند و در معرض خطر اخراج قرار دارند.
انتهای پیام
