به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، آمارهای تازه منتشر شده از سوی اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان نشان می‌دهد که تجارت ترانزیتی افغانستان از مسیر پاکستان طی ۹ ماه گذشته به شدت کاهش یافته است. این حجم از کاهش که به میزان ۶۴ درصد برآورد شده، از نظر کارشناسان اقتصادی بی‌سابقه بوده و نگران‌کننده تلقی می‌شود. بر اساس این گزارش، مجموع تجارت ترانزیتی از ۲.۳ میلیارد دلار در سال گذشته به ۸۳۶ میلیون دلار کاهش یافته است.
محمد یونس مومند، معاون اتاق تجارت افغانستان، در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته است که یکی از دلایل اصلی این کاهش، محدودیت‌های جدید پاکستان در گذرگاه‌های مرزی تورخم و چمن است. به گفته وی، پاکستانی‌ها سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تری را نسبت به کالاهای ترانزیتی افغانستان اتخاذ کرده‌اند و این موضوع باعث شده تا روند انتقال کالاها به‌شدت کند شود و هزینه‌ها برای تاجران افغان افزایش یابد.
از سوی دیگر، برخی کارشناسان امنیتی معتقدند که افزایش ناامنی در مرزهای مشترک، به‌ویژه پس از حملات گروه‌های تندرو به نیروهای مرزی پاکستان، موجب شده است تا ارتش پاکستان نظارت‌ها را افزایش داده و رفت‌وآمدها را با حساسیت بیشتری کنترل کند. در نتیجه، بسیاری از محموله‌ها به دلایل مختلف، از جمله سوءظن به قاچاق، در مرز متوقف یا بازگردانده می‌شوند.
طبق گزارش موسسه مطالعات منطقه‌ای اسلام‌آباد، پاکستان در شش ماه گذشته بیش از ۱۲۰ مورد عملیات ضدقاچاق در مناطق مرزی با افغانستان انجام داده است. این عملیات‌ها گرچه از منظر مبارزه با قاچاق موفقیت‌آمیز تلقی می‌شوند، اما تبعات منفی زیادی برای تاجران افغان داشته‌اند. این موسسه همچنین اشاره کرده که بیش از ۶۰ درصد از کالاهای ترانزیتی افغانستان در حال حاضر با تأخیر بیش از ۱۰ روز وارد خاک پاکستان می‌شوند.
در همین حال، تاجران افغان نیز نسبت به آنچه «رفتار غیرشفاف و تبعیض‌آمیز نیروهای پاکستانی» می‌نامند، اعتراض کرده‌اند. برخی از آنان مدعی‌اند که در برخی موارد، کامیون‌های حامل کالاهای ترانزیتی افغان بدون دلیل موجه توقیف شده و جریمه‌های سنگین بر آن‌ها تحمیل شده است. این مسئله باعث شده بسیاری از تاجران به فکر استفاده از مسیرهای جایگزین، نظیر مسیر ایران یا آسیای میانه، بیفتند.
عبیدالله سادات، یکی از تاجران بزرگ افغان در حوزه مواد غذایی، می‌گوید: «هزینه انتقال هر کانتینر از مسیر پاکستان اکنون ۳۰ درصد افزایش یافته و زمان رسیدن به مقصد دو برابر شده است. این وضعیت دیگر برای ما صرفه اقتصادی ندارد.» وی تأکید می‌کند که ادامه این وضعیت می‌تواند ضربه بزرگی به اقتصاد وابسته به واردات و صادرات افغانستان وارد کند.
سیاست‌های اقتصادی دولت پاکستان در زمینه ترانزیت با افغانستان نیز اخیراً با بازنگری‌هایی همراه بوده است. دولت اسلام‌آباد در تلاش است تا راه‌های ترانزیتی را بیشتر در چارچوب توافق‌نامه‌های رسمی تنظیم کند و ورود غیرقانونی کالاها از افغانستان به بازار پاکستان را کاهش دهد. با این حال، به نظر می‌رسد این اقدامات بدون هماهنگی کامل با طرف افغانستانی صورت گرفته‌اند.
سازمان مرزبانی پاکستان اعلام کرده که در شش ماه اخیر، بیش از ۳۵۰ کامیون حامل کالاهای مشکوک به قاچاق از مرزهای افغانستان بازگردانده شده‌اند. این رقم نشان از شدت یافتن نظارت‌ها و جدیت دولت پاکستان در اجرای مقررات جدید دارد. اما این سخت‌گیری‌ها بدون در نظر گرفتن اثرات اقتصادی آن برای افغانستان، نارضایتی‌هایی را به‌دنبال داشته است.
در همین حال، مقامات طالبان نیز در واکنش به این وضعیت اعلام کرده‌اند که در تلاش برای گفت‌وگو با طرف پاکستانی و یافتن راه‌حل‌های دیپلماتیک هستند. وزارت اقتصاد طالبان طی اطلاعیه‌ای از دولت پاکستان خواسته است تا از اقدامات یک‌جانبه که به تجارت دوطرفه آسیب می‌زند، خودداری کند. با این حال، هنوز مذاکرات رسمی برای کاهش تنش‌ها آغاز نشده است.
یکی از راه‌های جایگزین مورد توجه تاجران افغان، مسیر بندر چابهار ایران است. مقامات ایرانی در هفته‌های اخیر تسهیلات بیشتری برای ترانزیت کالاهای افغانستان از این مسیر فراهم کرده‌اند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که میزان استفاده از بندر چابهار برای واردات و صادرات افغانستان نسبت به سال گذشته ۴۲ درصد افزایش یافته است.
انتهای پیام
