به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، کمیته ملی احصائیه قرقيزستان با انتشار گزارشی رسمی اعلام کرده است که افغانستان در دو ماه نخست سال ۲۰۲۵ میلادی، با واردات ۲۴.۹ میلیون لیتر نفت، به بزرگ‌ترین مقصد صادراتی این کشور در حوزه سوخت تبدیل شده است. ارزش دلاری این میزان صادرات ۱۱.۵ میلیون دلار برآورد شده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال ۲۰۲۴، هیچ‌گونه صادراتی از این نوع سوخت به افغانستان صورت نگرفته بود.
براساس گزارش کمیته ملی احصائیه، این حجم از صادرات در ماه‌های جنوری و فبروری، تنها به افغانستان محدود نبوده و مقادیر اندکی نیز به کشورهای دیگر ارسال شده است؛ اما سهم افغانستان حدود ۹۲ درصد کل صادرات نفت قرقيزستان را شامل می‌شود. در این گزارش آمده است که ازبیکستان تنها مقصد دیگر صادراتی بوده که ۲.۳ میلیون لیتر نفت به ارزش ۹۶۱ هزار دلار وارد کرده است.
قرقيزستان که پیش‌تر در حوزه صادرات نفت و مشتقات آن نقش پررنگی نداشت، در سال‌های اخیر با توسعه زیرساخت‌های پالایشی و ترانزیتی توانسته نقش خود را در بازار منطقه‌ای سوخت افزایش دهد. به‌ویژه پس از کاهش تعاملات پاکستان و افغانستان و تضعیف مسیرهای جنوبی، کابل نگاه ویژه‌ای به منابع شمالی از جمله قرقيزستان و ترکمنستان داشته است.
در تحلیل کارشناسان اقتصادی منطقه، افزایش وابستگی افغانستان به واردات سوخت از آسیای میانه نشانه‌ای از تغییر مسیرهای تجاری کابل است. دکتر مرادف، پژوهشگر مرکز مطالعات اوراسیا، در گفتگو با شبکه ۲۴.kg قرغیزستان گفته است: «بازار افغانستان با توجه به تقاضای رو به رشد، فرصتی مهم برای کشورهای تولیدکننده سوخت در آسیای مرکزی به شمار می‌رود.»
نکته مهم در این گزارش، عدم صادرات نفت به افغانستان در سال گذشته و جهش ناگهانی در سال جاری است. برخی تحلیل‌گران معتقدند این رشد ناگهانی به دلیل توافقات پشت‌پرده و ساده‌سازی روندهای گمرکی میان کابل و بیشکک بوده است. هرچند مقامات رسمی هنوز از جزییات این توافقات چیزی منتشر نکرده‌اند، اما آمارها گویای نزدیکی اقتصادی بیشتر میان دو کشور هستند.
در همین راستا، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان نیز در واکنش به این گزارش اعلام کرده که افزایش واردات پترول از قرغیزستان، بخشی از سیاست تنوع‌بخشی منابع وارداتی افغانستان است. این اتاق در بیانیه‌ای آورده است: «افغانستان نمی‌خواهد تنها به واردات از ایران، ترکمنستان و پاکستان وابسته باشد؛ به همین دلیل قرقيزستان گزینه‌ای استراتژیک برای واردات سوخت تلقی می‌شود.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴، عمده نیاز سوخت افغانستان از مسیرهای جنوبی تأمین می‌شد، اما با افزایش مشکلات در مرزهای پاکستان و نوسانات شدید نرخ ارز در ایران، واردات از این کشورها با چالش‌هایی همراه شد. این امر دولت طالبان را به سمت استفاده از مسیرهای شمالی سوق داد. یکی از مقام‌های وزارت مالیه افغانستان در مصاحبه‌ای با روزنامه ۸صبح اظهار داشت: «تنوع منابع وارداتی، امنیت انرژی افغانستان را تضمین می‌کند.»
هم‌زمان، کارشناسان حوزه حمل‌ونقل نیز هشدار داده‌اند که نبود زیرساخت مناسب در مرزهای شمالی ممکن است روند واردات گسترده را با مشکلات لجستیکی مواجه کند. جاده‌ها و امکانات بارگیری در گذرگاه‌های مرزی با قرقيزستان و ازبیکستان هنوز به ظرفیت لازم نرسیده‌اند و این می‌تواند در بلندمدت موجب افزایش هزینه‌های واردات شود.
از سوی دیگر، مقامات قرغیزستان نیز به اهمیت این بازار تازه تأکید کرده‌اند. وزیر تجارت این کشور در مصاحبه‌ای با رسانه رسمی Kabar گفته است: «بازار افغانستان نه تنها برای نفت، بلکه برای سایر مشتقات نفتی، مواد غذایی و مصالح ساختمانی نیز بازاری پرظرفیت است. ما در تلاش هستیم با حفظ استانداردها و تضمین کیفیت، سهم خود را در این بازار افزایش دهیم.»
در نهایت، رشد بی‌سابقه صادرات پترول قرغیزستان به افغانستان نشان می‌دهد که معادلات اقتصادی منطقه وارد مرحله‌ای تازه شده است. افغانستان که تاکنون بیشتر متکی به واردات از کشورهای همسایه جنوبی بود، حالا به‌دنبال توازن‌بخشی در سیاست تجاری و انرژی خود است. این روند، نه‌تنها روابط دوجانبه را تقویت می‌کند، بلکه موجب شکل‌گیری رقابت تازه‌ای میان تأمین‌کنندگان منطقه‌ای سوخت خواهد شد.
انتهای پیام
