به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و قدرت‌گیری طالبان، وضعیت امنیتی این کشور دچار تغییرات عمده‌ای شد. در این شرایط، برخی تحلیلگران معتقدند که آمریکا به‌منظور حفظ نفوذ خود در منطقه، از پاکستان به‌عنوان ابزار ناامن‌سازی افغانستان استفاده می‌کند. این رویکرد، به‌ویژه با تقویت گروه‌های تروریستی مانند داعش، موجب ایجاد بی‌ثباتی بیشتر در افغانستان می‌شود و به دنبال آن، نگرانی‌های ایالات متحده از افزایش تهدیدات امنیتی در این کشور شدت می‌گیرد.
در پی این تحولات، ادعای طالبان مبنی بر نابودی داعش در مرزهای افغانستان با پاکستان به سرعت با حملات جدید داعش رد شد. این عملیات‌ها نشان‌دهنده این است که گروه تروریستی داعش بدون حمایت خارجی قادر به ادامه فعالیت‌های گسترده خود در افغانستان نیست. در همین راستا، آمریکا بر اهمیت بازپس‌گیری سلاح‌های باقی‌مانده در افغانستان تأکید کرده و نسبت به تشدید ناامنی در این کشور ابراز نگرانی می‌کند.
ادعای طالبان: نابودی کامل داعش در افغانستان
طالبان در ماه‌های اخیر اعلام کرده است که توانسته‌اند داعش را در افغانستان سرکوب کنند و دیگر تهدیدی از سوی این گروه وجود ندارد. سخنگوی طالبان، ذبیح‌الله مجاهد، در اظهاراتی اعلام کرد که داعش در افغانستان سرکوب شده و توانایی آسیب رساندن به کشورهای دیگر را نیز از خاک افغانستان ندارد.
با این حال، برخی منابع مستقل گزارش می‌دهند که حملات داعش در افغانستان همچنان ادامه دارد. به‌عنوان مثال، در حمله‌ای انتحاری در قندوز، ده‌ها نفر کشته و زخمی شدند که قربانیان عمدتاً نیروهای طالبان بودند.
اتهام طالبان به پاکستان: حمایت از داعش در افغانستان
طالبان در ماه‌های اخیر، پاکستان را به حمایت از گروه تروریستی داعش در افغانستان متهم کرده است. این اتهامات به‌ویژه پس از حملات اخیر داعش در افغانستان و ادعای طالبان مبنی بر اینکه این حملات از خاک پاکستان سازماندهی شده‌اند، شدت گرفته است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در اظهاراتی اعلام کرد که داعش در افغانستان سرکوب شده و مخفیگاه‌های آنان از بین برده شده است.
در مقابل، مقامات پاکستانی این اتهامات را رد کرده و حضور و فعالیت گروه‌های تروریستی در خاک افغانستان را تأیید کرده‌اند. منیر اکرم، نماینده ویژه پاکستان در سازمان ملل متحد، در اظهاراتی اعلام کرد که داعش و دیگر گروه‌های تروریستی در افغانستان حضور دارند و فعالیت می‌کنند.
دیدار هیئت آی‌اس‌آی با رهبران جهادی مخالف طالبان در استانبول: تلاشی برای هم‌سویی طالبان با آمریکا
یک هیئت بلندپایه از سازمان اطلاعات امنیت ملی پاکستان (آی‌اس‌آی) در استانبول با مقامات پیشین افغانستان و چهره‌های جهادی مخالف طالبان دیدار کرد. این دیدار با حضور شخصیت‌هایی مانند صلاح‌الدین ربانی، عبدالرشید دوستم، عبد رب‌الرسول سیاف، محمد محقق و کریم خلیلی برگزار شد. هدف از این ملاقات‌ها، افزایش تعاملات پاکستان با مخالفان سیاسی طالبان و فشار سیاسی و امنیتی بر امارت اسلامی برای تعامل سازش با آمریکا است.
در این نشست‌ها، موضوعاتی مانند بازگشایی دفاتر سیاسی این گروه‌ها در اسلام‌آباد و همکاری در مبارزه با گروه تحریک طالبان پاکستان (TTP) مورد بحث قرار گرفت. این دومین سفر هیئت‌های بلندپایه پاکستانی به ترکیه در سه ماه گذشته است که نشان‌دهنده تلاش‌های فزاینده پاکستان برای تقویت اپوزیسیون طالبان است، که احتمالا از دل این جلسات حمایت از داعش و عملیات اخیر منجر شده است.
بنابراین این تحرکات به‌ویژه در پی گسترش نگرانی‌ها نسبت به فعالیت‌های طالبان و افزایش فشارهای داخلی و بین‌المللی برای پیدا کردن راه‌حل‌های همگرایی طالبان به آمریکا است، از طرف دیگر دیدار مقامات آی‌اس‌آی با مخالفان طالبان نشان از تلاش‌های فزاینده پاکستان برای ناامن نشان‌دادن افغانستان بدون حضور آمریکا است.
نگرانی‌های آمریکا از حضور داعش در افغانستان و تهدیدات آن
آمریکا به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی در منطقه، نگرانی‌های جدی درباره فعالیت‌های گروه داعش در افغانستان دارد. سرپرست نمایندگی آمریکا در سازمان ملل، دوروتی شی، در نشست شورای امنیت اظهار داشت که ایالات متحده نگران توانایی‌های داعش در طراحی و اجرای حملات، به‌ویژه در افغانستان و پاکستان است.
این نگرانی‌ها به‌ویژه پس از افزایش حملات داعش در افغانستان و تهدیدات مستقیم علیه منافع آمریکا تشدید شده است. سناتور ارشد جمهوری‌خواه، لینزی گراهام، در مصاحبه‌ای با سی‌بی‌اس نیوز تأکید کرد که هرگز به اندازه حالا نگران حمله به ایالات متحده نبوده است.
تحلیل: آیا داعش بدون حمایت خارجی در افغانستان فعالیت می‌کند؟
حضور و فعالیت گروه داعش در افغانستان همواره با ابهاماتی همراه بوده است. برخی مقامات و تحلیلگران بر این باورند که گسترش و نفوذ داعش در افغانستان بدون حمایت‌های خارجی امکان‌پذیر نیست. حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان، در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی “آر تی” روسیه اظهار داشت که “گسترش و حضور داعش در افغانستان بدون حمایت خارجی امکان‌پذیر نیست”.
از سوی دیگر، برخی منابع خبری گزارش داده‌اند که ارتش پاکستان به‌دنبال فرستادن جنگجویان داعش به خاک افغانستان تحت حاکمیت طالبان است.
با این حال، برخی دیگر بر این باورند که داعش می‌تواند با استفاده از منابع داخلی و جذب نیروهای محلی، به‌ویژه در مناطق مرزی و ناآرام، فعالیت‌های خود را ادامه دهد. این دیدگاه بر این نکته تأکید دارد که با وجود چالش‌های اقتصادی و امنیتی، گروه‌های تروریستی می‌توانند از خلأهای امنیتی و نارضایتی‌های محلی بهره‌برداری کنند.
نقش احتمالی پاکستان در تقویت داعش و بی‌ثباتی افغانستان
پاکستان به‌عنوان همسایه نزدیک افغانستان، همواره در تحولات امنیتی این کشور تأثیرگذار بوده است. برخی تحلیلگران بر این باورند که پاکستان ممکن است با حمایت از گروه‌های تروریستی مانند داعش، به دنبال ایجاد بی‌ثباتی در افغانستان و تأثیرگذاری بر سیاست‌های داخلی آن باشد.
سرهنگ بازنشسته آمریکایی، لورنس سلین، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: “نگرانی‌ها درباره حضور داعش در افغانستان وجود دارد و در واقع این پدیده توسط پاکستان مدیریت می‌شود.” وی افزود: “در سال 2010 ارتش پاکستان در مناطق اورکزی و خیبر پختونخوا عملیات نظامی را علیه تحریک طالبان پاکستان راه‌اندازی کرد و اکنون این گروه در مناطقی از ولایت ننگرهار مهاجر شده است. در واقع این عملکرد تاکتیکی ارتش پاکستان ایجاد بنیادهای جدیدی برای داعش بود.”
درهمین راستا، گزارش‌ها حاکی از آن است که ارتش پاکستان قصد دارد با برجسته کردن تهدید گروه‌های مرتبط با داعش در افغانستان، ایالات متحده را به همکاری امنیتی مجدد ترغیب کرده و راه را برای بازگشت نظامی ایالات متحده به افغانستان باز کند.
نگرانی آمریکایی‌ها از تسلیحات به‌جا مانده و خروج بی‌ثمر از افغانستان
پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در سال ۲۰۲۱، نگرانی‌هایی درباره تسلیحات و تجهیزات نظامی به‌جا مانده در این کشور مطرح شد. برخی منابع گزارش داده‌اند که گروه‌های تروریستی از جمله تحریک طالبان پاکستان از این تجهیزات برای انجام حملات تروریستی استفاده کرده‌اند. سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان، شفقت علی خان، در این زمینه اظهار داشت که “موجودیت این تسلیحات، تهدید جدی برای امنیت این کشور و شهروندان آن است”.
در ایالات متحده، برخی مقامات و تحلیلگران به پیامدهای منفی خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و به‌جا ماندن تسلیحات در این کشور اشاره کرده‌اند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، در این زمینه اظهار داشت که “با جا گذاشتن به ارزش ۸۵ میلیارد دلار تجهیزات نظامی در افغانستان، آمریکا بزرگ‌ترین شکست تاریخ خود را تجربه کرد”.
این نگرانی‌ها به‌ویژه پس از تسلط طالبان بر افغانستان و استفاده احتمالی گروه‌های تروریستی از این تسلیحات، افزایش یافته است. برخی تحلیلگران بر این باورند که این تجهیزات می‌توانند به تهدیدی برای امنیت منطقه و منافع آمریکا تبدیل شوند.
سیاست ناامن‌سازی آمریکا توسط پاکستان برای کنترل طالبان یا براندازی آن مؤثر است؟
روابط میان ایالات متحده آمریکا و پاکستان در زمینه افغانستان همواره پیچیده و متأثر از منافع متضاد بوده است. برخی تحلیلگران بر این باورند که پاکستان با استفاده از تاکتیک‌های ناامن‌سازی، به‌ویژه از طریق حمایت از گروه‌های تروریستی مانند تحریک طالبان پاکستان (TTP)، به دنبال ایجاد فشار بر طالبان افغانستان است تا منافع خود را تأمین کند.
در این راستا، پاکستان با انجام حملات هوایی در خاک افغانستان علیه پایگاه‌های TTP، متوقف کردن تجارت با افغانستان به بهانه قاچاق کالا و ارز، و بازگرداندن اجباری هزاران مهاجر افغان، سعی در اعمال فشار بر طالبان دارد. این اقدامات نشان‌دهنده تلاش پاکستان برای کنترل یا براندازی طالبان از طریق ایجاد بی‌ثباتی در افغانستان است.
با این حال، برخی تحلیلگران معتقدند که این سیاست‌ها ممکن است به نتایج مطلوب منتهی نشوند و حتی به تشدید تنش‌ها و بی‌ثباتی در منطقه منجر شوند. به‌عنوان مثال، حملات هوایی پاکستان به افغانستان و واکنش طالبان به آن، می‌تواند به تشدید درگیری‌ها و پیچیدگی بیشتر روابط میان دو کشور منجر شود.
با توجه به مطالب فوق، تحرکات اخیر داعش و نگرانی‌های آمریکا نشان می‌دهد که گروه‌های تروریستی در افغانستان بدون حمایت‌های خارجی به‌ویژه از سوی پاکستان، قادر به انجام عملیات گسترده نیستند. این موضوع نشان‌دهنده نقش پاکستان در ناامن‌سازی افغانستان است که به دنبال آن، آمریکا برای حفظ نفوذ خود در منطقه از این وضعیت بهره‌برداری می‌کند.
انتهای پیام
