به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، منابع نزدیک به طالبان به‌تازگی ویدئویی منتشر کرده‌اند که مزارع گسترده کشت خشخاش در منطقه گلستان شهرستان قلع عبدالله، واقع در ایالت بلوچستان پاکستان را نشان می‌دهد. این تصاویر که ماه گذشته تهیه شده‌اند، از رشد چشمگیر و برنامه‌ریزی‌شده کشت مواد مخدر در این منطقه حکایت دارند. تحلیلگران می‌گویند بلوچستان به‌سرعت جای افغانستان را در تأمین تریاک منطقه گرفته است.
طالبان در سال ۱۴۰۱ خورشیدی فرمانی رسمی برای ممنوعیت کامل کشت خشخاش در سراسر افغانستان صادر کرد. این ممنوعیت، طبق گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC)، منجر به کاهش ۹۵ درصدی سطح زیر کشت خشخاش در افغانستان در سال ۲۰۲۳ شد. در گزارش این نهاد آمده: «میزان تولید تریاک در افغانستان از ۶۱۰۰ تن در ۲۰۲۲ به حدود ۳۳۰ تن در ۲۰۲۳ کاهش یافت.»
در همین حال، منابع امنیتی در جنوب افغانستان از افزایش بی‌سابقه قاچاق بذر، ادوات کشاورزی و نیروی انسانی به سوی مناطق مرزی پاکستان خبر داده‌اند. به گفته یک مقام محلی در ولایت نیمروز، «کشاورزان سابق افغانستان اکنون به عنوان نیروی کار ماهر به بلوچستان مهاجرت کرده‌اند تا در مزارع جدید خشخاش فعالیت کنند.» این روند موجب انتقال تدریجی زنجیره تولید مواد مخدر به آن سوی مرز شده است.
در ویدئوی منتشرشده از منطقه گلستان، مزارع خشخاش در وسعتی چند صد هکتاری قابل مشاهده است. این تصاویر از سوی تحلیلگران بین‌المللی به عنوان سندی معتبر از احیای تولید مواد مخدر در پاکستان تحلیل شده‌اند. طبق ارزیابی «مرکز تحلیل سیاست‌های جنوب آسیا» مستقر در لندن، کشت گسترده خشخاش در این منطقه طی دو سال گذشته رشدی نزدیک به ۴۰۰ درصد داشته است.
منابع محلی و مطلع می‌گویند ارتش پاکستان نه‌تنها از حضور عناصر داعش خراسان در مناطق کوهستانی بلوچستان چشم‌پوشی کرده، بلکه به کشاورزان نیز آزادی عمل کامل برای کشت خشخاش داده است. یکی از فعالان مدنی بلوچستان به پایگاه خبری افپک گفت: «در ازای سهمی از درآمد فروش تریاک، ارتش نه‌تنها مانع این کشت نمی‌شود، بلکه حتی از آن حمایت می‌کند.»
به گفته منابع نزدیک به طالبان، بخش عمده‌ای از فرآوری ابتدایی تریاک در کارگاه‌های موقتی در جنوب پاکستان انجام می‌شود. این کارگاه‌ها با تجهیزات ابتدایی، تریاک خام را به مورفین یا نیمه‌فرآورده‌های دیگر تبدیل می‌کنند. شبکه قاچاق، سپس این محصولات را از طریق بندر گوادر یا مرز بلوچستان با ایران به سایر کشورها منتقل می‌کند.
نشریه «اکسپرس تریبیون» پاکستان در گزارشی در فروردین ۱۴۰۳ نوشت که حدود ۶۰ درصد از مزارع غیرقانونی خشخاش در بلوچستان به دلیل نبود نظارت دولتی به‌طور مداوم فعال هستند. طبق این گزارش، سود حاصل از این مزارع سالانه بالغ بر ۵۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود که بخشی از آن مستقیماً به گروه‌های شبه‌نظامی و واسطه‌های نظامی می‌رسد.
پیش از ممنوعیت توسط طالبان، افغانستان تأمین‌کننده بیش از ۸۵ درصد تریاک مورد نیاز جهان بود. اما اکنون با کاهش شدید تولید در این کشور، شبکه‌های قاچاق بین‌المللی به دنبال تأمین این خلأ از طریق پاکستان هستند. بر اساس تحلیل UNODC، «افزایش شدید قیمت مواد مخدر در بازارهای اروپا و آسیای میانه، انگیزه‌ای قوی برای احیای تولید در پاکستان به وجود آورده است.»
در کنار مسائل اقتصادی، ابعاد امنیتی نیز در این روند مؤثر بوده است. گروه داعش خراسان که پس از فشارهای امنیتی طالبان در شرق افغانستان ضربه خورده، اکنون در برخی نقاط ایالت بلوچستان مستقر شده است. منابع امنیتی منطقه‌ای می‌گویند این گروه، از طریق قاچاق مواد مخدر، به تأمین منابع مالی عملیات‌های تروریستی خود دست زده است.
روزنامه پاکستانی «داون» در تحلیلی نوشت: «رشد خشخاش در بلوچستان تنها یک موضوع اقتصادی نیست، بلکه به‌شدت با مسئله قدرت، نفوذ شبه‌نظامیان، و ضعف ساختار دولت در مناطق مرزی مرتبط است.» تحلیلگران هشدار داده‌اند که ادامه این روند، به گسترش بی‌ثباتی در جنوب پاکستان خواهد انجامید.
همزمان، رسانه‌های منطقه‌ای به نقل از برخی مقامات پیشین افغان اعلام کرده‌اند که قاچاقچیان بزرگ افغانستان، با انتقال سرمایه و تجربه خود به پاکستان، در حال سازمان‌دهی مجدد زنجیره تولید مواد مخدر هستند. یکی از این منابع به افپک گفت: «از میان ده‌ها قاچاقچی سرشناس پیشین، اکنون حداقل ۲۰ نفر در ایالت بلوچستان فعالیت فعال دارند.»
انتهای پیام
