به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، در دوران جنگ سرد، ایالات متحده آمریکا با پیاده‌سازی سیاست «دو ستون» در غرب آسیا، به تقویت روابط با ایران و عربستان سعودی به‌عنوان ستون‌های نظامی و تجاری خود پرداخت. با گذشت زمان و تغییرات ژئوپلیتیکی، این سیاست دستخوش تحولات جدیدی شده است. امروزه، پاکستان به‌عنوان ستون نظامی و هند به‌عنوان ستون تجاری آمریکا در افغانستان و منطقه ایفای نقش می‌کنند. این تغییرات، به‌ویژه در مواجهه با طالبان و تحولات پس از سال ۲۰۲۱، تأثیرات عمیقی بر استراتژی‌های آمریکا و روابط منطقه‌ای داشته است.
بازنگری در سیاست «دو ستون» آمریکا در غرب آسیا
در دوران نیکسون، ایالات متحده با هدف حفظ منافع خود در غرب آسیا، سیاست «دو ستون» را پی‌ریزی کرد که بر اساس آن، ایران به‌عنوان ستون نظامی و عربستان به‌عنوان ستون تجاری آمریکا در نظر گرفته شدند. این استراتژی با هدف کاهش هزینه‌های نظامی آمریکا و تقویت قدرت‌های منطقه‌ای طراحی شد. در این چارچوب، ایران مسئولیت تأمین امنیت منطقه و عربستان مسئولیت تأمین منافع اقتصادی آمریکا را بر عهده داشت.
در این استراتژی، ایران با داشتن ارتش نیرومند و منابع نفتی، مسئولیت تأمین امنیت منطقه و مقابله با تهدیدات نظامی را بر عهده گرفت. این نقش ایران به‌عنوان «ژاندارم منطقه» در خلیج‌فارس، به‌ویژه پس از خروج بریتانیا از منطقه در سال ۱۹۷۱ تقویت شد. در مقابل، عربستان سعودی با منابع مالی گسترده و موقعیت جغرافیایی خود، نقش مهمی در تأمین منافع اقتصادی آمریکا ایفا کرد.
با تغییرات ژئوپلیتیکی و تحولات اخیر، نقش ایران و عربستان در استراتژی آمریکا تغییر کرده است. اکنون پاکستان به‌عنوان ستون نظامی و هند به‌عنوان ستون تجاری آمریکا در افغانستان نقش‌آفرینی می‌کنند. پاکستان با نفوذ خود در طالبان و مرزهای مشترک با افغانستان، نقش مهمی در تأمین امنیت منطقه ایفا می‌کند. هند نیز با سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی و پروژه‌های توسعه‌ای، به‌عنوان شریک تجاری آمریکا در افغانستان عمل می‌کند.
هند؛ از قدرت هسته‌ای تا شریک تجاری آمریکا
هند با دستیابی به فناوری هسته‌ای در دهه ۱۹۷۰، به یکی از قدرت‌های هسته‌ای جهان تبدیل شد. این کشور با انجام آزمایش هسته‌ای در سال ۱۹۷۴، به جمع کشورهای دارای سلاح هسته‌ای پیوست. در سال ۲۰۰۸، ایالات متحده و هند توافق‌نامه‌ای را امضا کردند که بر اساس آن، هند می‌تواند به فناوری هسته‌ای غیرنظامی آمریکا دسترسی پیدا کند. این توافق‌نامه به هند اجازه می‌دهد تا با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، برنامه هسته‌ای خود را توسعه دهد و در عین حال، به تعهدات بین‌المللی خود پایبند باشد.
در زمینه اقتصادی، هند به یکی از شرکای تجاری مهم آمریکا تبدیل شده است. بر اساس آمارهای وزارت تجارت ایالات متحده، حجم تجارت دوجانبه بین آمریکا و هند در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۱۴۰ میلیارد دلار رسید. این حجم تجارت شامل صادرات و واردات کالاها و خدمات است و نشان‌دهنده رشد چشمگیر روابط اقتصادی بین دو کشور می‌باشد. همچنین، هند به یکی از مقاصد اصلی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی آمریکا تبدیل شده است.
همکاری‌های هند و آمریکا در زمینه‌های مختلفی مانند فناوری اطلاعات، داروسازی، و انرژی‌های تجدیدپذیر گسترش یافته است. شرکت‌های آمریکایی مانند مایکروسافت، گوگل، و اپل در هند سرمایه‌گذاری کرده‌اند و مراکز تحقیق و توسعه خود را در این کشور راه‌اندازی کرده‌اند. این همکاری‌ها نه تنها به رشد اقتصادی هند کمک کرده است، بلکه فرصت‌های شغلی و نوآوری‌های جدیدی را نیز ایجاد کرده است. به‌عنوان مثال، شرکت مایکروسافت با تأسیس مرکز تحقیق و توسعه در بنگلور، به توسعه نرم‌افزارهای پیشرفته و ایجاد اشتغال در هند کمک کرده است.
پاکستان؛ ستون نظامی و هسته‌ای آمریکا در منطقه
پاکستان با داشتن ارتش بزرگ و مجهز، به‌عنوان ستون نظامی آمریکا در منطقه غرب آسیا عمل می‌کند. این کشور با مرزهای مشترک با افغانستان و هند، نقش حیاتی در تأمین امنیت منطقه ایفا می‌کند. ارتش پاکستان در مبارزه با تروریسم و گروه‌های افراطی فعال است و همکاری‌های امنیتی نزدیکی با ایالات متحده دارد. به‌عنوان مثال، در سال‌های گذشته، پاکستان با همکاری آمریکا، عملیات‌های مشترکی علیه گروه‌های تروریستی در مرزهای مشترک انجام داده است.
در زمینه هسته‌ای، پاکستان به‌عنوان یکی از کشورهای دارای سلاح هسته‌ای در جنوب آسیا، نقش مهمی در استراتژی‌های امنیتی آمریکا ایفا می‌کند. این کشور با توسعه و نگهداری زرادخانه هسته‌ای خود، به‌عنوان عامل بازدارنده در برابر تهدیدات منطقه‌ای عمل می‌کند. بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، پاکستان در حال گسترش و به‌روزرسانی توان هسته‌ای خود است. این توانمندی هسته‌ای، پاکستان را به شریک استراتژیک آمریکا در منطقه تبدیل کرده است.
با این حال، روابط پاکستان و آمریکا با چالش‌هایی مواجه است. ارتش پاکستان با تشدید رقابت ایالات متحده و چین، از گرفتار شدن در بن‌بست رابطه با پکن بیم دارد و به دنبال ایجاد تعادل بین دو قدرت بزرگ است. این وضعیت می‌تواند بر همکاری‌های امنیتی و نظامی بین دو کشور تأثیر بگذارد. به‌عنوان مثال، پاکستان از آمریکا خواسته است تا رویکردی متعادل در غرب آسیا اتخاذ کند تا منافع پاکستان تهدید نشود.
نقش هند در تأمین منافع اقتصادی آمریکا در افغانستان
هند با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در افغانستان، به تأمین منافع اقتصادی آمریکا در این کشور کمک کرده است. بر اساس گزارش‌های وزارت امور خارجه آمریکا، هند از سال ۲۰۰۱ تاکنون بیش از ۳ میلیارد دلار در پروژه‌های توسعه‌ای افغانستان سرمایه‌گذاری کرده است. این سرمایه‌گذاری‌ها شامل ساخت زیرساخت‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها و پروژه‌های انرژی می‌شود که به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی افغانستان کمک کرده است.
همکاری‌های هند و آمریکا در افغانستان به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی و توسعه‌ای تقویت شده است. بر اساس توافق‌نامه “سازگاری و امنیت ارتباطات” (COMCASA) که در سپتامبر ۲۰۱۸ امضا شد، دو کشور بر گسترش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی تأکید کردند. این توافق‌نامه چارچوبی برای انتقال فناوری‌های دفاعی و تقویت ارتباطات نظامی بین هند و آمریکا فراهم کرده است که می‌تواند به بهبود امنیت و ثبات در افغانستان کمک کند.
با توجه به تحولات اخیر در افغانستان و تغییرات در سیاست‌های آمریکا، هند در تلاش است تا با استفاده از موقعیت پیش‌آمده، با همراهی آمریکا، نقش خود را در افغانستان تقویت کند. بر اساس گزارش‌های منتشرشده، هند در حال بررسی راه‌های جدیدی برای همکاری با آمریکا در افغانستان است تا منافع اقتصادی و امنیتی مشترک را تأمین کند.
پاکستان و تلاش برای مهار طالبان؛ هم‌راستایی با منافع آمریکا
پاکستان با توجه به تهدیدات امنیتی ناشی از طالبان، به‌ویژه گروه تحریک طالبان پاکستان (TTP)، در تلاش است تا با همکاری با آمریکا، این تهدیدات را کاهش دهد. بر اساس گزارش‌های منتشرشده، سازمان اطلاعات ارتش پاکستان (ISI) در تلاش است تا با ایجاد گروه‌های شبه‌نظامی جدید در افغانستان، قدرت طالبان را مهار کند و افراط‌گرایی را در سراسر این کشور تقویت کند.
همچنین، پاکستان با همکاری آمریکا در زمینه مبارزه با تروریسم، به‌ویژه در مورد گروه‌های افراطی فعال در مرزهای مشترک، تلاش می‌کند تا امنیت منطقه را تقویت کند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، در دیدار با بلاول بوتو زرداری، همتای پاکستانی خود، تأکید کرد که واشنگتن و اسلام‌آباد در افغانستان منافع و هدف مشترک دارند و به همکاری نزدیک در مورد مسائل مبارزه با تروریسم ادامه خواهند داد.
با این حال، روابط پاکستان و آمریکا با چالش‌هایی مواجه است. ارتش پاکستان با تشدید رقابت ایالات متحده و چین، از گرفتار شدن در بن‌بست رابطه با پکن بیم دارد و به دنبال ایجاد تعادل بین دو قدرت بزرگ است. این وضعیت می‌تواند بر همکاری‌های امنیتی و نظامی بین دو کشور تأثیر بگذارد.
نقش آمریکا در تقویت همکاری‌های اقتصادی و امنیتی هند و پاکستان
آمریکا با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی و امنیتی میان هند و پاکستان، تلاش کرده است تا روابط میان این دو کشور را بهبود بخشد. بر اساس گزارش‌های منتشرشده، ایالات متحده در دوره‌های مختلف، با ارائه مشوق‌های اقتصادی و امنیتی، سعی در کاهش تنش‌ها و تشویق به همکاری‌های مشترک داشته است. به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۰۵، آمریکا و پاکستان تفاهم‌نامه امنیتی امضا کردند که بر همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی تأکید داشت.
در زمینه اقتصادی، آمریکا با ارائه کمک‌های مالی و تسهیلات تجاری، سعی در تقویت روابط اقتصادی میان هند و پاکستان داشته است. بر اساس آمارهای بانک جهانی، حجم تجارت میان این دو کشور در سال‌های اخیر افزایش یافته است. این افزایش تجارت می‌تواند به کاهش تنش‌ها و تقویت همکاری‌های اقتصادی منجر شود. با این حال، موانعی مانند اختلافات مرزی و مسائل سیاسی همچنان بر روابط اقتصادی تأثیرگذار است.
با این وجود، چالش‌هایی در مسیر تقویت همکاری‌های هند و پاکستان وجود دارد. اختلافات مرزی، به‌ویژه در مورد کشمیر، و مسائل سیاسی داخلی هر دو کشور، می‌تواند بر تلاش‌های آمریکا برای بهبود روابط تأثیر منفی بگذارد. بر اساس گزارش‌های منتشرشده، این اختلافات همچنان مانع اصلی در مسیر همکاری‌های مشترک است. به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۱۹، تنش‌ها بر سر کشمیر منجر به کاهش روابط تجاری و دیپلماتیک میان هند و پاکستان شد.
طالبان؛ جهاد برای استقلال در برابر امپریالیسم آمریکا
طالبان با اعلام جهاد علیه حضور نظامی آمریکا در افغانستان، به‌عنوان نیرویی مقاوم در برابر آنچه که «امپریالیسم آمریکا» می‌نامید، شناخته شد. این گروه با هدف استقلال افغانستان و پایان دادن به نفوذ خارجی، به مبارزه مسلحانه ادامه داد. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، طالبان در سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ توانست بخش‌های وسیعی از افغانستان را تحت کنترل خود درآورد و با نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا مقابله کند.
در سال ۲۰۲۱، با توافق‌نامه دوحه میان آمریکا و طالبان، قرار بر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان گذاشته شد. این توافق‌نامه که در فوریه ۲۰۲۰ امضا شد، به طالبان اجازه داد تا با کاهش حملات، به مذاکرات صلح بپردازد. بر اساس گزارش‌های وزارت امور خارجه آمریکا، این توافق‌نامه شامل تعهدات متقابل برای کاهش خشونت و آغاز مذاکرات بین‌الافغانی بود.
با خروج نیروهای آمریکایی و سقوط دولت افغانستان در سال ۲۰۲۱، طالبان کنترل کامل کشور را به دست گرفت. این تحولات نشان‌دهنده تغییرات عمده در معادلات سیاسی و امنیتی افغانستان و منطقه است. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، طالبان پس از تصرف کابل، اعلام کرد که به جهاد خود برای استقلال افغانستان ادامه خواهد داد و به دنبال برقراری حکومتی اسلامی است.
باتوجه به مطالب فوق، آمریکا با اعمال فشارهای نظامی و امنیتی از طریق پاکستان و تلاش برای ایجاد وابستگی اقتصادی طالبان به هند، به دور از سیاست‌های چین، در پی مهار طالبان و جلوگیری از تقویت نفوذ این گروه در افغانستان است. این فشارها به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی و نظامی طراحی شده‌اند تا طالبان را از منابع حمایتی مختلف محروم کرده و در مقابل قدرت‌های منطقه‌ای کنترل کند. در همین راستا، طالبان با تأکید بر استقلال افغانستان در برابر نفوذ امپریالیستی آمریکا، به مقابله با این سیاست‌ها پرداخته و به دنبال استقلال سیاسی، اقتصادی و نظامی خود است.
انتهای پیام
