به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، واکنش اخیر رضا صادقی به موج جدید توهین و تحقیر مهاجران افغانستانی در فضای عمومی ایران بازتاب وسیعی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی داشت. صادقی در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «ورود غیرقانونی را قانونی بگوییم: برگرد؛ اما از اصالت ایرانی‌ها به‌دور است میهمان را با توهین و تحقیر بدرقه کردن.» این جمله ساده اما عمیق، بازتاب‌دهنده تفکیک صریح بین عملکرد قانونی هر کشور برای مقابله با ورود غیرقانونی و ضرورت حفظ کرامت انسانی است. او خواند که حتی در شرایط سخت امنیتی و اقتصادی، احترام به میهمان نباید فدای سیاست شود.
رضا صادقی، متولد ۱۳۵۸ در بندرعباس و یکی از چهره‌های محبوب موسیقی پاپ ایران، پیش‌تر نیز در موضوعات اجتماعی مواضع روشنی اتخاذ کرده بود، از جمله حمایت او در برابر تعرض به لهجه‌های محلی مانند گیلکی و نیز اعتراضش به خشونت علیه مهاجران افغانستانی در سال ۲۰۱۸ . او این بار با تاکید بر «اصالت ایرانی»، بر هنجارهای اجتماعی ایران و شیوه برخورد با «میهمان» انگشت گذاشت؛ تعریفی که ریشه در فرهنگ و تاریخ دیرینه ایران دارد.
سال‌هاست که تعداد مهاجران افغانستانی در ایران بسیار چشم‌گیر بوده است. طبق آمار رسمی، بیش از سه میلیون نفر مهاجر افغانستانی در ایران زندگی می‌کنند . آنها در بخش‌هایی از کشاورزی، ساختمان، خدمات و تجارت ایفای نقش کرده‌اند؛ مشارکتی که صادقی نیز به آن اشاره کرده و تلاش دارد این واقعیت را به‌عنوان بخشی از هویت و اقتصاد ایران برجسته کند. او با انتقاد از رویکردهای تبعیض‌آمیز گفت: «ما نمی‌خواهیم کسی بی‌ضابطه وارد شود، اما نباید توهین پایه سیاست شود.»
در طول سال‌های گذشته، گزارش‌های متعددی از برخوردهای تند و حتی خشونت‌آمیز نسبت به مهاجران افغانستانی منتشر شده‌اند. از ضرب و شتم در مرزها و بازداشتگاه‌ها گرفته تا اخراج‌های دسته‌جمعی مهاجران، حوادث متعدد ثبت شده‌اند . این رفتارها باعث ایجاد جو بی‌اعتمادی و ناامنی روانی میان مهاجران شده است؛ مسأله‌ای که توجه فعالان اجتماعی و هنرمندان را برانگیخته و در آن صادقی نیز حضور فعالی دارد.
رضا صادقی خطاب به سیاست‌گذاران گفته است: «جای شما اگر تصمیم‌گیری می‌کنید، ولی موقع اجرا نگویید برو، بشین، بلند شو، تحقیرش کن.» چنین سخنانی نشان‌دهنده فاصله بین تصمیم‌سازی و اجرا در کشور است؛ نکته‌ای که از چشم هنرمندان نمی‌گذرد. او خواستار «اجرای قانون با رعایت احترام» شده است، تا ضمن کنترل ورود غیرقانونی، کرامت انسانی حفظ گردد.
این خواننده محبوب تاکید کرده ایران به دلیل سابقه تاریخی‌اش نسبت به پذیرایی از مهاجران دارای میراث فرهنگی و معنوی است؛ ویژگی‌ای که اگر نادیده گرفته شود، انگیزه‌های ملی‌گرایانه تبدیل به انگیزه‌ای خصومت‌ورزانه خواهند شد. صادقی افزوده است: «توهین به کسی که به‌دلیل جنگ، ناامنی یا فقر پناه آورده، دلیلی ندارد، مگر ضعف ساختاری کشور در تامین امنیت و رفاه.»
حمایت صادقی با واکنش‌های مثبت گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی همراه شد. در واکنش به پیام او در اینستاگرام، یک کاربر افغانستانی نوشت:
> «این چند روز انقد توهین شنیدم که قلبم ذوب می‌شود… حرف بزن رفیق شاید آروم شم»
عبارت‌هایی همچون «ذوب شدن قلب» نشان‌دهنده آسیبی است که به روان مهاجران وارد می‌شود – آسیبی که نه قانونی و نه انسانی قابل توجیه است.
از سوی دیگر، گزارش‌هایی همچنان منتشر می‌شوند که نشان می‌دهند توهین و تحقیر مهاجران همچنان ادامه دارد. یک ویدیو اخیر از برخورد نژادپرستانه یک شهروند ایرانی با یک مهاجر افغانستانی منتشر شد و واکنش‌ها را برانگیخت؛ بررسی‌ها نشان داد که چنین رفتارهایی به‌طور مکرر رخ می‌دهند و نیازمند برخورد قانونی و فرهنگی هستند .
در این میان، پرسش کلیدی آن است که سیاست‌های مهاجرتی ایران چگونه می‌تواند تعادلی میان کنترل مرزها و احترام به اصول انسانی ایجاد کند. رضا صادقی و دیگر چهره‌ها معتقدند بدون ساختارهای حمایتی، حتی قانونمندترین سیاست‌ها خطر انحراف به سمت خشونت را دارد. تجربه کشورهایی مانند ترکیه و آلمان نشان می‌دهد که برخورد ادراکی-فرهنگی با میهمانان خارجی به پایداری اجتماعی کمک می‌کند.
کارشناسان اجتماعی نیز در این زمینه تاکید می‌کنند که ایران نیازمند آموزش فرهنگی، تغییر نگرش عمومی و ارتقای ظرفیت نهادهای اجرایی است. جمعی از فعالان حقوق بشر افغان در ایران، هشدار داده‌اند که «توهین، ضرب و شتم و اخراج‌های نیروهای مجاز، زمینه را برای ترویج نفرت‌سازی فراهم می‌کند» .
پناهجویان و مهاجران نیز خواستار نظارت دقیق‌تر بر رفتار نیروهای امنیتی و برخورد با عوامل نقض حقوق شده‌اند. آنها هشدار می‌دهند که در صورت تداوم چنین رفتارهایی، مهاجران به‌دلیل ترس از توهین و تبعیض، حتی از مراجعه قانونی به دفاتر دولتی و استفاده از خدمات درمانی و آموزشی سرباز می‌زنند.
رضا صادقی در سخنانش از دولت خواسته ضمن تفاوت‌گذاری شفاف بین مهاجر قانونی و غیرقانونی، مسیر بازگشت و بازداشت را روشن و انسانی کند. او تاکید کرده رسانه‌ها نیز باید در انعکاس رفتارهای نادرست بدون جهت‌گیری ملیتی عمل کنند و الگوهای مثبت را برجسته کنند.
مسیر پیشنهادشده صادقی شامل تدوین دستورالعمل‌های اداری درباره برخورد با مهاجران، آموزش فرهنگی به ماموران انتظامی و گمرکی، و فرهنگ‌سازی عمومی مبتنی‌بر کرامت انسانی، انسان‌دوستی و میهمان‌نوازی ایرانی است.
او جمله‌ای را نقل کرده که گویا در مرزها گفته شده: «بشین، پاشو، برو»؛ عبارتی ساده اما تحقیرآمیز که عمق پیام او درباره اقتضای احترام و هویت انسانی را روشن‌تر می‌سازد.
در پایان، رضا صادقی خطاب به جامعه گفته است که حفظ اصالت ایرانی یعنی رعایت کرامت میهمان، حتی در سخت‌ترین شرایط. او تصریح کرده است: «ایران تاریخی است در مهمان‌نوازی و کرامت؛ این فقط ساختار نیست، هویت ملی ماست.»
انتهای پیام
