به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، عبدالظاهر اضطرابی، نویسنده شناخته‌شده افغان، در تازه‌ترین اثر خود با نام «صدفی که مروارید نشد» به واکاوی طنزگونه تجربه‌های مهاجران افغان در آلمان و رویدادهای اجتماعی افغانستان پرداخته است. این مجموعه شامل داستان‌هایی است که با زبانی طنز و نگاهی نقادانه، موضوعاتی چون گسست فرهنگی، شوک مهاجرت، و بوروکراسی در هر دو کشور را هدف قرار می‌دهد.
اضطرابی که پیش‌تر با آثار طنز اجتماعی در فضای مجازی شناخته شده بود، در این کتاب تلاش کرده روایت‌هایی مستند از زندگی مهاجران افغان را از خلال موقعیت‌های طنازانه و واقع‌گرا به تصویر بکشد. یکی از داستان‌های این کتاب با عنوان «اداره مهاجرت و کیک شکلاتی» تجربه‌ای از یک پناهجوی افغان را در دفتر مهاجرت شهر هامبورگ آلمان روایت می‌کند؛ جایی که خنده و تلخی در هم می‌آمیزند.
براساس آمار اداره فدرال مهاجرت و پناهندگی آلمان (BAMF)، بیش از ۳۵۰ هزار مهاجر افغان تا پایان سال ۲۰۲۳ در آلمان زندگی می‌کنند. بسیاری از داستان‌های این کتاب، از خلال همین جامعه مهاجر برآمده و نویسنده با الهام از گفت‌وگوها، تجربه‌های شخصی و موقعیت‌های عمومی، شخصیت‌ها و وقایع داستانی خود را ساخته است.
اضطرابی در یادداشتی که همزمان با معرفی کتاب منتشر کرده، می‌نویسد: «ما مهاجرانی هستیم که میان دو دنیا گرفتار مانده‌ایم؛ نه این‌جا کاملاً پذیرفته می‌شویم و نه آن‌جا دیگر ما را می‌خواهند. طنز، تنها راهی‌ست که این درد را کمی سبک‌تر می‌کند.» این دیدگاه، هسته‌ی اصلی روایت در اغلب داستان‌های کتاب را شکل می‌دهد.
در داستانی دیگر با عنوان «شال سبز و داکتر قلابی»، نویسنده ماجرای پزشکی تقلبی را روایت می‌کند که در یک نشست فرهنگی افغان‌ها در برلین، خود را متخصص قلب معرفی می‌کند؛ در حالی که در واقع سابقه کار به‌عنوان نانوا در کابل را دارد. این داستان، نگاهی انتقادی به نمایش‌های هویتی مهاجران در غرب دارد.
بخش‌هایی از کتاب نیز به افغانستان اختصاص یافته‌اند و وقایعی از زندگی روزمره مردم در شهرهایی مانند کابل، مزارشریف و هرات را از زاویه دید طنزآلود به تصویر کشیده‌اند. در داستان «کابلِ بی‌خواب»، نویسنده از زبان مردی نقل می‌کند که هر شب در خواب، صدای انفجارها را با رعد و برق اشتباه می‌گیرد. این داستان با استقبال کاربران افغان در فضای مجازی مواجه شد.
طبق اعلام ناشر، نسخه‌ی دیجیتال این کتاب در قالب PDF به‌زودی از طریق پلتفرم‌های فروش کتاب الکترونیک در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. هرچند قیمت نهایی هنوز اعلام نشده، اما براساس نرخ‌گذاری آثار مشابه در بازار افغانستان، انتظار می‌رود بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ افغانی باشد.
اضطرابی پیش‌تر نیز با انتشار مجموعه داستان «دخترک و یلنگ‌های یخ‌زده» در سال ۲۰۱۹ توانسته بود توجه مخاطبان فارسی‌زبان در اروپا را به خود جلب کند. آن اثر نیز برنده جایزه ادبی مهاجرت در آلمان شده بود و بارها در نشست‌های ادبی دانشگاه‌های آلمان و اتریش معرفی شد.
طنز در فضای ادبی افغانستان، همواره کارکردی دوگانه داشته است. از یک‌سو وسیله‌ای برای نقد ساختارهای اجتماعی بوده و از سوی دیگر ابزار فرار از واقعیت‌های تلخ. در «صدفی که مروارید نشد»، این دو کارکرد در قالب داستان‌هایی کوتاه، موجز و کنایه‌آمیز به خوبی دیده می‌شود؛ آثاری که در عین سرگرمی، تلنگرهای عمیقی نیز به ذهن خواننده وارد می‌کنند.
به گفته‌ی «انستیتوت ادبیات مهاجرت در بن»، کتاب‌های طنز فارسی در فضای مهاجران افغان و ایرانی در اروپا با رشد ۲۵ درصدی فروش در سال ۲۰۲۳ مواجه بوده‌اند. این مسئله نشان از علاقه‌مندی بالای جامعه مهاجر به بازتاب تجربه‌های خود در قالب‌های هنری و ادبی دارد.
چاپ و انتشار این کتاب با حمایت «انجمن فرهنگی افغان‌های هامبورگ» صورت گرفته که پیش‌تر نیز چندین پروژه هنری از جمله نمایشگاه عکس و جلسات نقد کتاب را برگزار کرده است. عبدالظاهر اضطرابی در مراسم رونمایی کتاب، با اشاره به تأثیر بحران هویت بر مهاجران گفت: «آنچه ما را در غرب شکننده می‌کند، خاطراتی‌ست که از شرق با خود آورده‌ایم.»
مراسم رونمایی از کتاب «صدفی که مروارید نشد» در تاریخ ۲۵ مارچ ۲۰۲۵ در کتابخانه مرکزی هامبورگ برگزار شد و بیش از ۱۲۰ نفر از علاقه‌مندان به ادبیات مهاجرت در آن حضور داشتند. این رویداد با همکاری بنیاد هنری «برج عاج» و بخش ادبیات مهاجرت شهر هامبورگ انجام شد.
انتهای پیام
