به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، منابع رسمی در پاکستان اعلام کردند روز پنج‌شنبه، در اقدامی استثنایی، به ۱۵۰ کامیون افغانستانی اجازه داده شد تا از گذرگاه واگه به سمت هند حرکت کنند. این کامیون‌ها که حامل کالاهای صادراتی همچون میوه‌های خشک، گیاهان دارویی و مواد معدنی بودند، برای چند روز در مرز معطل مانده بودند. وزارت امور خارجه پاکستان این اقدام را «حرکتی بشردوستانه و در راستای تسهیل تجارت منطقه‌ای» توصیف کرده است.
وزارت خارجه پاکستان در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد: «این تصمیم در پاسخ به درخواست‌های مکرر اتاق بازرگانی افغانستان و با هدف کمک به اقتصاد آسیب‌پذیر این کشور اتخاذ شد.» این در حالی است که پاکستان هفته گذشته، پس از تشدید تنش‌های دیپلماتیک با هند، تمام گذرگاه‌های تجاری خود با این کشور از جمله واگه را مسدود کرده بود. منابع خبری از جمله Dawn و Geo News گزارش داده‌اند که تصمیم اخیر بیشتر با اهداف تبلیغاتی همراه بوده است.
این کامیون‌ها عمدتاً حامل کالاهای صادراتی ویژه بازار هند بودند که از طریق خاک پاکستان عبور می‌کنند. به گفته سید زکریا وردک، رئیس اتاق مشترک بازرگانی افغانستان و پاکستان، «ارزش مجموعی این محموله‌ها به بیش از ۴.۵ میلیون دلار می‌رسید و توقف آن‌ها در مرز، ضرر اقتصادی زیادی به صادرکنندگان افغان وارد کرده بود.» او از این اقدام اسلام‌آباد استقبال کرده اما خواستار رفع دائمی محدودیت‌های ترانزیتی شده است.
با این حال، تحلیلگران سیاسی در کابل معتقدند که اقدام اخیر پاکستان بیشتر یک حرکت رسانه‌ای برای جلب توجه افکار عمومی داخلی و بین‌المللی است. به گفته عبدالقیوم سروش، کارشناس روابط منطقه‌ای، «پاکستان از کارت ترانزیت افغانستان به‌عنوان ابزار فشار سیاسی و اقتصادی علیه کابل استفاده می‌کند و این گشایش‌های موردی، جزئی از بازی تاکتیکی اسلام‌آباد است.»
بر اساس داده‌های بانک جهانی، بیش از ۳۰ درصد صادرات غیرنفتی افغانستان از مسیر زمینی پاکستان عبور می‌کند و هرگونه اختلال در این مسیر می‌تواند اثرات شدیدی بر بازار کار و درآمد ملی این کشور داشته باشد. به‌ویژه در شرایطی که افغانستان در سال ۲۰۲۴ شاهد کاهش ۱۲ درصدی صادرات بوده است، چنین اقداماتی اهمیتی دوچندان می‌یابد.
مقامات افغان ضمن استقبال محتاطانه از بازگشایی موقت واگه، خواستار ضمانت‌های روشن و دائمی در خصوص مسیرهای ترانزیتی شده‌اند. وزارت صنعت و تجارت افغانستان در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما از پاکستان می‌خواهیم تعهدات خود ذیل موافقت‌نامه تجارت و ترانزیت افغانستان–پاکستان (APTTA) را به‌طور کامل اجرا کند و مانع تکرار چنین انسدادهایی شود.»
از سوی دیگر، برخی رسانه‌های هندی این اقدام را نشانه‌ای از عقب‌نشینی اسلام‌آباد در برابر فشارهای بین‌المللی دانسته‌اند. The Hindu در تحلیلی نوشت: «پاکستان با این کار تلاش کرده است چهره‌ای منطقی و میانه‌رو در سیاست منطقه‌ای به نمایش بگذارد، به‌ویژه در آستانه نشست سالانه سازمان همکاری اسلامی که قرار است هفته آینده برگزار شود.»
در همین راستا، سخنگوی وزارت خارجه هند اعلام کرد که دهلی‌نو اقدام پاکستان را گامی مثبت اما ناکافی می‌داند. به گفته او، «پایداری در همکاری‌های منطقه‌ای نیازمند چارچوب حقوقی روشن و رفتار غیرسلیقه‌ای با مسیرهای تجاری است.» هند بزرگ‌ترین شریک تجاری افغانستان در حوزه جنوب آسیاست و حجم مبادلات دو کشور در سال گذشته از ۱.۸ میلیارد دلار فراتر رفت.
در پایان باید گفت، هرچند عبور ۱۵۰ کامیون از گذرگاه واگه گامی مثبت برای تجارت منطقه‌ای به شمار می‌رود، اما تا زمانی‌که سازوکارهای پایدار برای تضمین آزادی ترانزیت میان افغانستان، پاکستان و هند ایجاد نشود، اقدامات موردی و نمایشی همچنان ابزار سیاست خارجی اسلام‌آباد باقی خواهند ماند. به همین دلیل، کارشناسان خواستار نظارت دقیق نهادهای بین‌المللی بر اجرای مفاد توافق‌نامه‌های دوجانبه شده‌اند.
انتهای پیام
