به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، شنبه ۲۳ حمل ۱۴۰۴، عباس عراقچی معاون پیشین وزارت خارجه ایران و نماینده ویژه جمهوری اسلامی برای پرونده هسته‌ای، وارد پایتخت عمان شد تا در نشستی غیررسمی با برت ویتکاف، فرستاده ویژه دولت بایدن، درباره آینده توافق هسته‌ای مذاکره کند. این سفر در حالی صورت می‌گیرد که تنش‌های دیپلماتیک میان ایران و ایالات متحده در ماه‌های اخیر افزایش یافته و بازگشت به برجام همچنان در ابهام است.
ورود هم‌زمان این دو مقام بلندپایه به مسقط نشانه‌ای از احیای دوباره مسیر دیپلماتیک میان تهران و واشنگتن تلقی می‌شود. خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی تأیید کرده است که «عراقچی حامل پیامی مهم از سوی رهبری جمهوری اسلامی است». منابع آگاه در عمان نیز اعلام کرده‌اند این مذاکرات در فضایی محرمانه و بدون حضور رسانه‌ها برگزار خواهد شد، هرچند محور گفت‌وگوها عمدتاً درباره توقف غنی‌سازی در سطوح بالا و رفع برخی تحریم‌های بانکی است.
در همین رابطه، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در حساب ایکس خود نوشت: «مصمم به استفاده از تمام ظرفیت‌ها برای صیانت از اقتدار و منافع ملی ایران هستیم». این موضع‌گیری در حالی مطرح شده که برخی رسانه‌های غربی از احتمال ارائه امتیازاتی از سوی ایران به‌منظور تسهیل مسیر بازگشت آمریکا به برجام سخن گفته‌اند.
برت ویتکاف، نماینده آمریکا در مذاکرات مسقط، سابقه مذاکره در پرونده کره شمالی را نیز دارد و به اتخاذ رویکردهای ترکیبی از فشار و دیپلماسی معروف است. او پیش‌تر در گفت‌وگو با نشریه «فارین پالیسی» گفته بود: «هیچ گزینه‌ای روی میز باقی نمی‌ماند اگر ایران به ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر شود.» این سخنان بازتاب‌دهنده موضع سخت‌گیرانه دولت بایدن در قبال برنامه هسته‌ای ایران است.
نشریه نیویورک‌تایمز در گزارشی نوشت که هدف اصلی واشنگتن از این مذاکرات، دستیابی به «توافق موقت» است؛ توافقی که در آن ایران متعهد به توقف غنی‌سازی بالای ۶۰ درصد شود و در مقابل، بخشی از درآمدهای بلوکه‌شده‌اش آزاد گردد. این مدل پیش‌تر نیز در دوره ریاست‌جمهوری اوباما مطرح شده بود اما به نتیجه نرسید.
در مقابل، مقامات ایرانی تأکید کرده‌اند که تنها در صورت لغو کامل تحریم‌ها، ایران حاضر به بازگشت به تعهدات برجامی خواهد بود. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، در اسفند ۱۴۰۳ گفته بود: «ما از مذاکرات نمی‌گریزیم اما هیچ توافقی بدون رفع کامل تحریم‌ها پذیرفتنی نیست.» این موضع، اکنون نیز از سوی عراقچی در مذاکرات مسقط دنبال می‌شود.
از سوی دیگر، تهدیدهای جدید دولت ترامپ به نقل از سخنگوی سابق کاخ سفید بار دیگر فضا را تندتر کرده است. این مقام آمریکایی تصریح کرده بود که «اگر ایران به خواسته‌های ترامپ تمکین نکند، بهای سنگینی خواهد پرداخت.» هرچند دولت فعلی آمریکا چنین لحن‌هایی را ملایم‌تر کرده، اما زیرساخت تحریم‌ها همچنان پابرجاست و فضا شکننده است.
نقش عمان در این مذاکرات حائز اهمیت است. این کشور بار دیگر به‌عنوان میانجی بی‌طرف ایفای نقش می‌کند. سلطان هیثم بن طارق در سال‌های گذشته میزبان گفتگوهای مهمی از جمله مذاکرات هسته‌ای سال ۲۰۱۳ بوده و به‌خاطر روابط خوب با دو طرف، اعتماد لازم را برای چنین میزبانی‌ها فراهم کرده است.
مذاکرات ایران و آمریکا در شرایطی برگزار می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش جدید خود اعلام کرده است که ایران بیش از ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۶۰ درصد در اختیار دارد؛ مقداری که در صورت افزایش غنی‌سازی، می‌تواند برای ساخت یک بمب هسته‌ای بالقوه کافی باشد.
در حوزه منطقه‌ای نیز اسرائیل و کشورهای عربی نظاره‌گر تحولات مسقط هستند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، هفته گذشته هشدار داده بود که «هیچ مذاکره‌ای نباید اجازه دهد ایران به بمب اتمی نزدیک شود». در مقابل، قطر و کویت از احیای مجدد دیپلماسی میان تهران و واشنگتن استقبال کرده‌اند.
واکنش‌ها در داخل ایران نیز متفاوت بوده است. برخی چهره‌های اصلاح‌طلب مذاکره را اقدامی هوشمندانه دانسته‌اند. صادق زیباکلام در یادداشتی نوشت: «بازگشت دیپلماسی می‌تواند گره اقتصادی کشور را باز کند». در مقابل، برخی رسانه‌های اصولگرا از احتمال امتیازدهی بیش از حد ایران در این مذاکرات ابراز نگرانی کرده‌اند.
انتهای پیام
