به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، حجت‌الاسلام سید حسین عالمی بلخی، سخنگوی شورای علمای شیعه افغانستان، در مراسم پنجاه‌ویکمین سالگرد رحلت آیت‌الله حاج شیخ محمدحسین حجت، یکی از مراجع بزرگ شیعه، با انتقاد از سکوت و بی‌توجهی حکومت طالبان نسبت به حقوق مذهبی پیروان اهل بیت، خواستار به‌رسمیت‌شناختن رسمی مذهب تشیع در ساختار سیاسی و حقوقی کشور شد. او گفت: «شیعیان افغانستان همواره در برابر اشغال‌گران و افراط‌گرایان ایستاده‌اند، اما هنوز حقوق اولیه آن‌ها از سوی حاکمیت به رسمیت شناخته نمی‌شود.»
عالمی بلخی تصریح کرد که پیروان مذهب تشیع بیش از ۲۰ درصد جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهند. بر اساس آمارهای معتبر مراکز پژوهشی از جمله Pew Research Center و Minority Rights Group International، حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون تن از جمعیت افغانستان را شیعیان، عمدتاً از قوم هزاره، تشکیل می‌دهند. او تأکید کرد: «چگونه ممکن است حکومتی ادعای فراگیری داشته باشد اما بزرگ‌ترین اقلیت دینی کشور را نادیده بگیرد؟»
سخنگوی شورای علمای شیعه تأکید کرد که به‌رسمیت‌شناختن مذهب تشیع، نه فقط مطالبه‌ای مذهبی بلکه خواسته‌ای ملی است که تحقق آن می‌تواند به تقویت اعتماد ملی و انسجام اجتماعی کمک کند. او افزود: «ما در انتظار گام عملی هستیم. شورای علما بارها در دیدارهای رسمی و غیررسمی این موضوع را با مقامات طالبان مطرح کرده است اما تا این لحظه هیچ موضع رسمی از سوی حاکمیت اعلام نشده است.»
در کنار مطالبات مذهبی، شیعیان افغانستان با چالش‌های امنیتی، فرهنگی و حقوقی فراوانی مواجه‌اند. حملات تروریستی متعدد به مساجد و مراکز فرهنگی شیعیان در شهرهای کابل، مزار شریف، هرات و بامیان تنها در سال ۲۰۲۳ بیش از ۴۰۰ کشته و زخمی برجای گذاشت. گروه داعش–خراسان مسئولیت بسیاری از این حملات را برعهده گرفته اما واکنش طالبان به آن‌ها محدود و غالباً بدون پیگیری جدی بوده است.
برخی ناظران سیاسی معتقدند که عدم پاسخ‌دهی طالبان به این مطالبه، ناشی از رویکرد تک‌مذهبی و انحصارگرایانه این گروه است. به گفته محمدمحسن زمری، کارشناس دینی در کابل، «طالبان تاکنون حتی در قانون اساسی موقت خود اشاره‌ای به جایگاه مذاهب نکرده و عملاً بر حاکمیت فقه حنفی تأکید کرده‌اند؛ این امر با ترکیب مذهبی واقعی جامعه افغانستان همخوانی ندارد.»
گزارش‌های نهادهای حقوق بشری همچون Human Rights Watch و Amnesty International نیز بر لزوم به‌رسمیت‌شناختن تنوع مذهبی در افغانستان تأکید کرده‌اند. در گزارش ۲۰۲۳ عفو بین‌الملل آمده است: «عدم تضمین حقوق مذهبی شیعیان افغانستان، نه‌تنها باعث محرومیت گسترده این جامعه از حقوق شهروندی شده، بلکه فضای تبعیض و رادیکالیسم را نیز در کشور تقویت کرده است.»
عالمی بلخی در بخش دیگری از سخنانش، خطاب به حاکمان فعلی کشور گفت: «ما نه خواهان امتیاز ویژه‌ایم و نه مطالبه‌ای فراتر از عدالت داریم. تنها خواست ما این است که در ساختار حکومتی، در نظام تعلیم و تربیت، و در رسانه‌های ملی، مذهب تشیع همچون دیگر مذاهب اسلامی به رسمیت شناخته شود.» این سخنان با استقبال گسترده شخصیت‌ها و نهادهای فرهنگی شیعه همراه شد.
شورای علمای شیعه افغانستان در بیانیه‌ای که در پایان این مراسم قرائت شد، خواستار گفت‌وگوی ملی برای تنظیم ساختار حقوقی جدید کشور شد که در آن حقوق تمام مذاهب و اقوام به شکل شفاف تضمین گردد. در این بیانیه آمده بود: «بدون شمولیت واقعی و احترام به تکثر مذهبی، افغانستان به ثبات سیاسی دست نخواهد یافت.»
در جمع‌بندی این گزارش، باید تأکید کرد که به‌رسمیت‌شناختن رسمی مذهب تشیع در ساختار حقوقی و اجرایی افغانستان، نه یک خواسته جناحی بلکه ضرورتی ملی برای ایجاد همگرایی و جلوگیری از انشقاق‌های مذهبی است. اگر طالبان می‌خواهد از سوی همه مردم به‌عنوان حکومت مشروع شناخته شود، ناگزیر است با احترام به مطالبات شیعیان، گام در مسیر پذیرش تنوع بردارد.
انتهای پیام
