به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، پایگاه هوایی بگرام، که با سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری آمریکا طی دو دهه به بزرگ‌ترین مرکز لجستیکی ناتو در منطقه بدل شده بود، اکنون در اختیار طالبان قرار دارد. این پایگاه، مساحتی نزدیک به ۵ هزار هکتار دارد و از نظر موقعیت ژئوپلیتیکی، در قلب آسیای مرکزی، با دسترسی مستقیم به مرزهای چین، ایران و روسیه واقع شده است؛ عاملی که باعث شده آمریکا حتی پس از خروج، همچنان به آن دندان طمع داشته باشد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، اخیراً در سخنرانی‌ای مدعی شد که «پایگاه بگرام اکنون در اختیار چینی‌هاست» و این یک «اشتباه استراتژیک عظیم» از سوی بایدن بوده است. این ادعا، بار دیگر توجه‌ها را به اهمیت بگرام معطوف کرد. کانال‌های نزدیک به طالبان نیز با افتخار از تسلط کامل بر این پایگاه یاد کرده و آن را برگ برنده‌ای در معادلات امنیتی منطقه دانسته‌اند.
پایگاه بگرام دارای یک باند ۳۶۰۰ متری با استاندارد ضدضربه بوده که امکان نشست و برخاست روزانه ۱۳۰ پرواز نظامی را فراهم می‌کرد. در زمان حضور ناتو، این پایگاه نه تنها مقر عملیات رزمی بلکه محل استقرار نیروهای ویژه آمریکایی، واحدهای سیا و تجهیزات فوق‌پیشرفته اطلاعاتی و ماهواره‌ای بود. تصاویر ماهواره‌ای سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که این پایگاه دارای بیش از ۱۱۰ ساختمان عملیاتی و ۲۰ انبار تسلیحاتی مجهز بوده است.
بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز (ژوئیه ۲۰۲۱)، بگرام نقش کلیدی در کنترل و رصد تحرکات نیروهای ایران، گروه‌های مسلح وابسته به روسیه و نیز نظارت بر فعالیت‌های امنیتی در ایغورستان چین داشته است. آمریکایی‌ها از این پایگاه برای اجرای برنامه‌های فوق‌محرمانه علیه القاعده و داعش نیز بهره می‌بردند. واشنگتن پست در گزارشی فاش کرد که بیش از ۳۵۰ مأموریت اطلاعاتی در سال ۲۰۲۰ از بگرام آغاز شده است.
پس از سقوط کابل در ۱۵ آگوست ۲۰۲۱، طالبان اعلام کرد که پایگاه بگرام بدون هیچ‌گونه درگیری به تصرف آنها درآمده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در مصاحبه‌ای گفته بود: «امروز بگرام نماد استقلال افغانستان است و ما آن را به هیچ قدرتی واگذار نمی‌کنیم.» اما بسیاری از کارشناسان معتقدند طالبان توان استفاده کامل از ظرفیت‌های بگرام را ندارد و این خلأ ممکن است زمینه‌ساز نفوذ بازیگران منطقه‌ای مانند چین شود.
چین بارها در مذاکرات امنیتی منطقه‌ای علاقه خود را به حضور اطلاعاتی و اقتصادی در افغانستان نشان داده است. پروژه‌های زیرساختی مانند کمربند و راه (BRI) که از نزدیکی بگرام عبور می‌کند، احتمال استفاده راهبردی چین از این پایگاه را افزایش داده است. به‌ویژه اینکه افغانستان سرشار از معادن لیتیوم و منابع نادر معدنی است و بگرام می‌تواند نقش لجستیکی کلیدی در استخراج آن ایفا کند.
مقامات آمریکایی نیز از زمان خروج از افغانستان بارها نسبت به «خطر افتادن بگرام به دست دشمنان» هشدار داده‌اند. ژنرال مک‌کنزی، فرمانده سابق سنتکام، در گزارشی به کنگره اذعان کرده بود که «رها کردن بگرام بدون توافق، بزرگ‌ترین اشتباه ما بود؛ این پایگاه برای دهه‌ها یک دارایی استراتژیک باقی می‌ماند.»
طالبان تاکنون به‌طور رسمی هرگونه همکاری نظامی با چین را تکذیب کرده‌اند، اما گزارش‌های اطلاعاتی مختلف نشان می‌دهد که کارشناسان چینی در چند ماه گذشته چندین بار از پایگاه بگرام بازدید کرده‌اند. به گزارش رادیو اروپای آزاد، در آوریل ۲۰۲۳، یک هیأت فنی چینی به‌طور محرمانه وارد کابل شد و از امکانات بگرام بازدید کرد. این سفر هنوز از سوی دولت چین تأیید یا تکذیب نشده است.
از سوی دیگر، نگرانی‌ها درباره بازگشت مجدد آمریکا به افغانستان، به‌ویژه از مسیر بگرام، در میان برخی جناح‌های منطقه‌ای شدت یافته است. روسیه و ایران بارها نسبت به افزایش تحرکات اطلاعاتی آمریکا در مرزهای شرقی خود هشدار داده‌اند. ایران در سال ۲۰۱۸ در یادداشتی رسمی به سازمان ملل، فعالیت‌های شنود الکترونیکی از سوی آمریکا در بگرام را محکوم کرده بود.
در سطح داخلی افغانستان، نگاه‌ها به بگرام دوگانه است. برخی مردم این پایگاه را نماد اشغال می‌دانند، اما برخی دیگر، بگرام را به‌عنوان منبع اشتغال و رونق اقتصادی در دوران گذشته یاد می‌کنند. آمارهای رسمی دولت پیشین افغانستان نشان می‌دهد که تنها در سال ۲۰۱۷، بیش از ۲۷۰۰ نفر به صورت مستقیم در بگرام شاغل بوده‌اند.
انتهای پیام
