به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، مسیر مرزی فراه–ماهیرود به‌عنوان یکی از کریدورهای نوظهور منطقه‌ای، توجه گسترده مقامات اقتصادی دو کشور ایران و افغانستان را به خود جلب کرده است. این مسیر که از ولایت فراه در غرب افغانستان آغاز می‌شود و به مرز ماهیرود در استان خراسان جنوبی ایران می‌رسد، به‌عنوان گذرگاهی استراتژیک در حمل‌ونقل کالا، محصولات کشاورزی و صنعتی و حتی جابجایی مسافر شناخته می‌شود.
جاده فراه–ماهیرود با توجه به زیرساخت‌های جاده‌ای موجود در هر دو طرف مرز، قابلیت بالایی در تسهیل مبادلات تجاری دارد. براساس گزارش اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان، در سال ۱۴۰۲ بیش از ۹۵۰ هزار تُن کالا از این مسیر بین دو کشور مبادله شده است. همچنین، با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل در این محور، صادرات محصولات کشاورزی ایران به غرب افغانستان افزایش محسوسی یافته است.
این جاده همچنین نقش مؤثری در اتصال افغانستان به شبکه ترانزیتی ایران دارد. ایران در قالب طرح کریدور شمال–جنوب و ابتکار راه ابریشم چین، تلاش می‌کند مسیرهای متنوعی برای انتقال کالا به کشورهای آسیای مرکزی و روسیه تعریف کند. در این چارچوب، مسیر فراه–ماهیرود می‌تواند یکی از شاهراه‌های اصلی ترانزیت کالا از جنوب به شمال آسیا باشد.
یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این مسیر، اتصال سریع آن به شبکه ریلی و جاده‌ای ایران است. شهر بیرجند در نزدیکی مرز ماهیرود، به‌زودی به خطوط ریلی سراسری ایران متصل خواهد شد. به گفته مسئولان وزارت راه و شهرسازی ایران، خط راه‌آهن بیرجند به زاهدان تا سال ۱۴۰۴ تکمیل می‌شود که مسیر فراه–ماهیرود را به یکی از نقاط کلیدی انتقال کالا به چابهار تبدیل خواهد کرد.
از نظر ژئوپلیتیکی نیز این کریدور اهمیت بالایی دارد. افغانستان به‌عنوان کشوری محصور در خشکی، به دسترسی به بنادر و مسیرهای بین‌المللی وابسته است. ایران با ارائه مسیرهایی همچون فراه–ماهیرود و چابهار–زرنج، فرصت بی‌نظیری برای افزایش صادرات و واردات افغانستان فراهم کرده است. طبق آمار بانک جهانی، بیش از ۶۰ درصد واردات افغانستان از طریق مرزهای ایران انجام می‌شود.
در حوزه گردشگری نیز، این جاده می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. هر ساله هزاران زائر افغان برای شرکت در مراسم مذهبی به مشهد و قم سفر می‌کنند. مسیر فراه–ماهیرود، نسبت به دیگر گذرگاه‌ها مانند اسلام‌قلعه–دوغارون، دارای خلوتی بیشتر و سرعت تردد بالاتری است که زمینه مناسبی برای ارتقاء گردشگری مذهبی و درمانی ایجاد کرده است.
در چند سال اخیر، ایران سرمایه‌گذاری‌هایی برای توسعه زیرساخت‌های مرز ماهیرود انجام داده است. احداث پایانه جدید، ایجاد پارکینگ‌های کامیون و تقویت سامانه‌های گمرکی از جمله اقدامات انجام‌شده بوده‌اند. به گفته مسئولان گمرک ایران، ظرفیت روزانه تردد کامیون‌ها از مرز ماهیرود به بیش از ۸۰۰ دستگاه افزایش یافته است که رشد ۷۰ درصدی نسبت به سال‌های قبل را نشان می‌دهد.
در طرف افغانستان نیز، پروژه‌های عمرانی برای بهسازی جاده فراه–هرات در جریان است. براساس اعلام وزارت فواید عامه دولت طالبان، فاز نخست بازسازی این مسیر به طول ۵۰ کیلومتر با کمک‌های ایران و چین آغاز شده است. این اقدامات می‌تواند کیفیت حمل‌ونقل را به‌طور محسوسی ارتقاء داده و مسیرهای تجاری را امن‌تر سازد.
در شرایط تحریمی که ایران به‌دنبال یافتن بازارهای جایگزین است، افزایش صادرات به افغانستان یک فرصت مهم به شمار می‌رود. از سوی دیگر، افغانستان نیز به‌دلیل مشکلات امنیتی در مسیرهای پاکستان، ترجیح می‌دهد از گذرگاه‌های ایران برای دسترسی به بازارهای جهانی استفاده کند. مسیر فراه–ماهیرود، در این میان، به‌عنوان یکی از نمادهای همکاری راهبردی تهران–کابل شناخته می‌شود.
در نهایت، توسعه مسیر فراه–ماهیرود می‌تواند نه‌تنها پیوندهای دوجانبه ایران و افغانستان را تقویت کند، بلکه زمینه‌ساز اتصال افغانستان به شبکه‌های منطقه‌ای و جهانی شود. این جاده راهبردی در صورت تکمیل و بهره‌برداری همه‌جانبه، می‌تواند به یکی از کانون‌های اصلی حمل‌ونقل و تجارت منطقه تبدیل شود؛ آن‌هم در حالی که نیاز روزافزون به مسیرهای مطمئن و امن برای توسعه منطقه‌ای بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
انتهای پیام
