به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، رشته تحصیلی «مطالعات افغانستان» برای نخستین بار در ایران در موسسه آموزش عالی بیمه اکو وابسته به دانشگاه علامه طباطبایی راه‌اندازی شد. دکتر علی‌اکبر فرجی، رئیس این مؤسسه، اعلام کرد: «با توجه به جایگاه مهم افغانستان در سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، نیاز به شناخت علمی، فرهنگی و تاریخی این کشور بیش از پیش احساس می‌شود». این رشته با هدف تربیت نخبگان و پژوهشگرانی راه‌اندازی شده که بتوانند به‌طور تخصصی به تحلیل مسائل افغانستان بپردازند.
وی در ادامه گفت: «دانشگاه علامه طباطبایی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی خود و با استفاده از اساتید متخصص در حوزه مطالعات منطقه‌ای، برنامه‌ریزی دقیقی برای اجرای این رشته انجام داده است». به گفته او، در مرحله نخست، این رشته در مقطع کارشناسی ارشد اجرا خواهد شد و در صورت استقبال، به سطح دکترا نیز گسترش خواهد یافت. این تصمیم با حمایت سازمان اکو و در چارچوب تقویت روابط علمی میان کشورهای عضو اتخاذ شده است.
رشته مطالعات افغانستان در شرایطی راه‌اندازی می‌شود که پیوندهای تاریخی، زبانی و فرهنگی عمیقی میان ایران و افغانستان وجود دارد. به گفته دکتر فرجی، این رشته فرصتی است برای تحلیل علمی‌تر مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی افغانستان و همچنین شناخت دقیق‌تر تحولات این کشور در دو دهه گذشته. وی تأکید کرد که تربیت کارشناسان بومی و منطقه‌ای در این زمینه می‌تواند به سیاست‌گذاری‌های منطقه‌ای نیز کمک کند.
طبق آمار رسمی وزارت علوم ایران، بیش از ۱۸ هزار دانشجوی افغان در دانشگاه‌های کشور مشغول به تحصیل هستند که نزدیک به ۴۰ درصد آن‌ها در رشته‌های علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تحصیل می‌کنند. تأسیس رشته مطالعات افغانستان می‌تواند فضای علمی مناسب‌تری برای پژوهش‌های آنان فراهم کند. در همین راستا، دانشجویان افغان نیز از این تصمیم استقبال کرده و آن را فرصتی برای دیده شدن بهتر مسائل کشور خود دانسته‌اند.
علاوه بر دانشگاه علامه، برخی دیگر از دانشگاه‌های ایران نیز علاقه‌مند به راه‌اندازی گرایش‌هایی در حوزه افغانستان‌شناسی هستند. دانشگاه تهران در سال ۱۴۰۱ کارگاه‌های پژوهشی در حوزه جامعه‌شناسی و سیاست افغانستان برگزار کرد و دانشگاه فردوسی مشهد نیز میزبان نشست‌های تخصصی در زمینه زبان و فرهنگ افغانستان بوده است. این اقدامات نشانه‌ای از رشد تدریجی توجه آکادمیک به افغانستان در ایران محسوب می‌شود.
در ابعاد بین‌المللی نیز مطالعات افغانستان به یکی از شاخه‌های مهم در دانشگاه‌های مطرح جهان تبدیل شده است. دانشگاه‌های آکسفورد، هاروارد و دانشگاه ملی استرالیا برنامه‌های جامع در حوزه افغانستان‌شناسی دارند. ایران نیز با راه‌اندازی این رشته در دانشگاه علامه می‌کوشد در این مسیر گام بردارد و نقش فعالی در تولید دانش بومی درباره افغانستان ایفا کند.
رئیس موسسه بیمه اکو همچنین از ایجاد مرکز تحقیقات افغانستان در آینده‌ای نزدیک خبر داد. وی افزود: «این مرکز پژوهشی با هدف بررسی موضوعات اقتصادی، فرهنگی، و اجتماعی افغانستان تأسیس می‌شود و می‌تواند به محلی برای تعامل نخبگان، دانشجویان و سیاست‌گذاران تبدیل شود». او تأکید کرد که این مرکز علاوه بر همکاری با دانشگاه‌های ایرانی، با مراکز علمی در افغانستان نیز ارتباط خواهد داشت.
در حال حاضر، همکاری‌های علمی ایران و افغانستان عمدتاً در قالب برنامه‌های تبادل دانشجو، کارگاه‌های آموزشی و همایش‌های فرهنگی شکل گرفته‌اند. به گفته معاونت همکاری‌های بین‌المللی وزارت علوم ایران، طی سال گذشته بیش از ۲۰۰ پروژه مشترک علمی میان دانشگاه‌های ایران و افغانستان ثبت شده است. راه‌اندازی رشته مطالعات افغانستان می‌تواند بستری نهادینه برای گسترش این همکاری‌ها باشد.
در پایان این نشست خبری، دکتر فرجی تأکید کرد که «رشته مطالعات افغانستان نه‌تنها یک نیاز علمی، بلکه ضرورتی راهبردی برای آینده روابط ایران و افغانستان است». او افزود که این رشته می‌تواند به پرورش کارشناسانی بینجامد که با شناخت دقیق از تحولات منطقه، در مسیر ایجاد صلح، ثبات و توسعه پایدار در آسیای جنوبی و مرکزی نقش‌آفرینی کنند. ثبت‌نام در این رشته از مهرماه ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد.
انتهای پیام
