به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، در پی انفجار و آتش‌سوزی مهیبی که در روزهای اخیر در بندر شهید رجایی بندرعباس رخ داد، آسیب جدی به انبارها و کانتینرهای تجاری وارد شد که در میان آن‌ها محموله‌های متعلق به بازرگانان افغانستان نیز وجود داشت. شیرباز کمین‌زاده، رئیس اتاق صنایع و معادن افغانستان با تأیید این خبر اظهار داشت که بررسی‌ها برای برآورد میزان دقیق خسارت تاجران افغان ادامه دارد و رایزنی‌هایی با مقامات ایرانی برای جبران این خسارت‌ها در حال انجام است.
بندر شهید رجایی به عنوان بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران، نقش محوری در انتقال کالاهای وارداتی و صادراتی افغانستان دارد. طبق آمار رسمی، بیش از ۳۰ درصد واردات افغانستان از طریق مرزهای جنوبی ایران، به‌ویژه از بندرعباس و بندر شهید رجایی انجام می‌شود. کمین‌زاده با اشاره به اینکه «تعداد زیادی از کانتینرهای تاجران افغان در محل حادثه مستقر بوده‌اند»، افزود: «هنوز برآورد نهایی از میزان خسارات مشخص نیست اما این حادثه شوک بزرگی به جامعه تجاری افغانستان وارد کرده است.»
بر اساس گزارش خبرگزاری ایرنا، این حادثه که در یکی از انبارهای حاوی مواد شیمیایی رخ داده، منجر به آتش‌سوزی گسترده‌ای شد که چندین واحد انبار و محوطه بارگیری را تحت تأثیر قرار داد. سخنگوی سازمان بنادر و دریانوردی ایران اعلام کرد که «تیم‌های امداد و آتش‌نشانی به سرعت وارد عمل شدند و از گسترش آتش به سایر بخش‌ها جلوگیری کردند.» تصاویر منتشرشده در رسانه‌های ایرانی حاکی از تخریب کامل چند ردیف کانتینر و انبار کالاست.
براساس آمار وزارت صنعت و تجارت افغانستان، در سال ۱۴۰۲ بیش از ۲.۵ میلیون تُن کالا از طریق بندر شهید رجایی وارد کشور شده که عمده آن شامل مواد غذایی، مصالح ساختمانی، وسایل برقی و تجهیزات صنعتی بوده است. با توجه به اهمیت این بندر در زنجیره تأمین کالای افغانستان، وقوع چنین حادثه‌ای نگرانی‌هایی را در خصوص ثبات واردات در هفته‌های آینده ایجاد کرده است.
یکی از تاجران افغان مستقر در قندهار، که محموله‌اش از بندر شهید رجایی عبور می‌کرد، در مصاحبه با روزنامه اطلاعات گفت: «سه کانتینر از کالاهای ما در انبار بندر بوده‌اند. هنوز مشخص نیست که کدام یک دچار آتش‌سوزی شده‌اند. بیم آن می‌رود که کل محموله از بین رفته باشد.» وی افزود: «ما از نهادهای مسئول انتظار داریم حمایت حقوقی و بیمه‌ای لازم را برای جبران خسارت‌ها فراهم کنند.»
در همین راستا، سفارت افغانستان در تهران اعلام کرده است که هیأتی برای بررسی جزئیات حادثه و پیگیری حقوقی موضوع به بندرعباس اعزام خواهد شد. یکی از دیپلمات‌های این سفارت‌خانه در گفتگو با شبکه العالم گفته است: «ما با مقامات بنادر ایران در حال هماهنگی هستیم تا اطلاعات دقیقی از محموله‌های افغان‌ها دریافت کرده و روند ارزیابی خسارات را با شفافیت پیگیری کنیم.»
این حادثه همچنین موجب تأخیر در روند تخلیه و بارگیری کانتینرها در این بندر شده است. به گزارش «خبرگزاری تسنیم»، روزانه بیش از ۱۵۰۰ کانتینر در بندر شهید رجایی تخلیه و بارگیری می‌شوند، که اکنون به دلیل تدابیر امنیتی و عملیات پاک‌سازی، این روند با تأخیر ۴۸ تا ۷۲ ساعته مواجه شده است. این تأخیر می‌تواند بر زنجیره واردات به افغانستان، به‌ویژه برای کالاهای فاسدشدنی، تأثیر منفی بگذارد.
اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان نیز با صدور بیانیه‌ای خواستار بررسی دقیق دلایل وقوع این آتش‌سوزی و تأمین خسارات وارده به بازرگانان افغان شده است. در این بیانیه آمده است: «نباید ریسک‌های زیرساختی بندرها، به دوش تجار افغانستان منتقل شود. مسئولیت حفاظت از اموال تجاری بر عهده میزبان است و ما خواهان اقدامات پیشگیرانه و سریع هستیم.»
در نهایت، با توجه به اهمیت بندر شهید رجایی در مناسبات تجاری افغانستان و ایران، وقوع این حادثه می‌تواند به بازنگری در مسیرهای تجاری و بیمه‌نامه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی منجر شود. کارشناسان اقتصادی پیشنهاد کرده‌اند که دولت افغانستان در همکاری با ایران، به‌دنبال انعقاد توافق‌نامه‌های جدید در حوزه بیمه کالا، مدیریت ریسک‌های بندری و توزیع خسارت‌ها میان ذی‌نفعان باشد.
انتهای پیام
