به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، بررسی تطبیقی نیروی هوایی هند و پاکستان که هر دو از قدرت‌های نظامی جنوب آسیا محسوب می‌شوند، نشان می‌دهد هند با در اختیار داشتن ۶۱۶ فروند هواپیمای رزمی، در مقایسه با پاکستان که ۴۴۰ هواپیما در اختیار دارد، برتری عددی دارد. این تفاوت نه تنها در کمیت بلکه در کیفیت و نسل جنگنده‌ها نیز به چشم می‌خورد و در صورت وقوع درگیری هوایی، مزیت مهمی برای هند به شمار می‌رود.
هند در سال‌های اخیر با خرید ۳۶ فروند جنگنده رافال از فرانسه، یکی از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های نسل ۴.۵ را به ناوگان هوایی خود اضافه کرده است. رافال، با توان حمل همزمان موشک‌های هدایت‌شونده هوا به هوا و هوا به زمین و بهره‌مندی از رادار AESA، یک برگ برنده تکنولوژیک در برابر نیروی هوایی پاکستان محسوب می‌شود. به گفته وزیر دفاع هند راجنات سینگ، ورود رافال به ارتش هند «توازن قدرت را در منطقه تغییر داده است».
پاکستان، در مقابل، بیشترین اتکا را به جنگنده‌های JF-17 دارد که به‌صورت مشترک با چین توسعه یافته‌اند و اکنون حدود ۱۵۶ فروند از آن‌ها در خدمت نیروی هوایی این کشور قرار دارند. اگرچه مدل‌های جدیدتر این هواپیما مانند JF-17 Block 3 به رادار AESA مجهز شده‌اند، اما همچنان در مقایسه با رافال یا Su-30MKI هند، از نظر برد، بارگذاری تسلیحاتی و توان مانور، در سطح پایین‌تری قرار دارند.
Su-30MKI که ستون فقرات نیروی هوایی هند را تشکیل می‌دهد، با ۲۶۰ فروند فعال، جنگنده‌ای دو موتوره، چندمنظوره و سنگین است که با همکاری روسیه و مهندسی داخلی هند ساخته شده است. این جنگنده توانایی حمل طیف گسترده‌ای از تسلیحات از جمله موشک‌های کروز براهموس را دارد و در درگیری‌های هوایی و زمینی نقش راهبردی ایفا می‌کند. به گفته پایگاه نظامی «دیفنس نیوز»، Su-30MKI «نیرومندترین جنگنده در جنوب آسیا» خوانده شده است.
در مقابل، پاکستان ۷۵ فروند F-16 ساخت آمریکا را در اختیار دارد که از نظر تکنولوژی و عملکرد هوایی، بهترین هواپیمای این کشور محسوب می‌شود. با این حال، به‌دلیل محدودیت‌های فروش تسلیحات توسط آمریکا، ناوگان F-16 پاکستان به‌مرور دچار فرسودگی شده و بروزرسانی آن با چالش‌هایی مواجه است. وزارت خارجه آمریکا در سال ۲۰۲۲ با اختصاص کمک نظامی ۴۵۰ میلیون دلاری برای پشتیبانی از F-16های پاکستان موافقت کرد، اما همچنان مشکلات لجستیکی باقی مانده‌اند.
هند در حوزه هواپیماهای ساخت داخل نیز پیشرفت‌هایی داشته و جنگنده سبک «HAL Tejas» را با طراحی بومی توسعه داده است. تاکنون ۸۳ فروند از نسخه Mk1A این جنگنده سفارش داده شده است. این جنگنده با وزن سبک، موتور پرقدرت GE-F404 و توانایی اجرای عملیات‌های سریع، به عنوان نماد پیشرفت فناوری هوافضای هند مطرح است. نارندرا مودی نخست‌وزیر هند از این جنگنده به عنوان «افتخار مهندسی ملی» یاد کرده است.
پاکستان همچنین تعدادی جنگنده نسل چهارم چینی J-10C به خدمت گرفته که از سال ۲۰۲۲ وارد ناوگان شده‌اند. تعداد این جنگنده‌ها در حال حاضر ۲۰ فروند برآورد می‌شود. J-10C با برخورداری از رادار AESA و موشک‌های PL-15، تهدیدی جدید برای هند محسوب می‌شود، اگرچه در تعداد قابل توجهی در نیروی هوایی پاکستان حضور ندارد و تجربه عملیاتی آن نیز محدود است.
در حوزه جنگنده‌های قدیمی‌تر، هند هنوز ۶۹ فروند MiG-29 ساخت روسیه را در اختیار دارد که اگرچه ارتقاء یافته‌اند، اما از نظر سن عملیاتی نسبتاً قدیمی محسوب می‌شوند. به همین دلیل هند در حال بررسی جایگزینی تدریجی این ناوگان با جنگنده‌های جدیدتر است. وزارت دفاع هند اعلام کرده که قراردادهایی برای ارتقاء ۲۱ فروند MiG-29 دیگر نیز در حال اجرا است.
در سوی دیگر، پاکستان همچنان ۱۳۶ فروند جنگنده Mirage III و Mirage 5 فرانسوی را در خدمت دارد که بسیاری از آن‌ها از دهه ۷۰ میلادی فعال هستند. این هواپیماها با ارتقاء الکترونیک داخلی توسط صنایع PAC پاکستان در پروژه «رؤیت» همچنان در خدمت نگه داشته شده‌اند. اما تحلیلگران نظامی معتقدند این هواپیماها در برابر جنگنده‌های نسل جدید هند از کارایی کافی برخوردار نیستند.
ناوگان Mirage 2000 هند نیز با ۴۹ فروند، یکی از عناصر کلیدی در عملیات‌های دقیق هوایی محسوب می‌شود. در عملیات «بالاکوت» در سال ۲۰۱۹، هند از Mirage 2000 برای هدف قرار دادن پایگاه‌های جهادی در خاک پاکستان استفاده کرد. این هواپیماها به دلیل دقت بالا در عملیات‌های ضربتی، مورد تحسین کارشناسان نظامی قرار گرفته‌اند.
SEPECAT Jaguar نیز یکی دیگر از جنگنده‌های مهم هند در نقش تهاجمی زمینی است که حدود ۱۳۹ فروند از آن‌ها هنوز فعال‌اند. این هواپیماها برای حملات دقیق به اهداف زمینی و زیرساخت‌های دشمن طراحی شده‌اند و در کنار Su-30MKI ترکیب مرگباری را تشکیل می‌دهند. طبق گزارش نیروی هوایی هند، این جنگنده‌ها تا سال ۲۰۳۰ در خدمت باقی خواهند ماند.
در نهایت، هواپیماهای MiG-21 که زمانی ستون فقرات نیروی هوایی هند بودند، اکنون در حال خروج از خدمت هستند. با وجود حوادث مکرر در سال‌های اخیر، هنوز تعداد محدودی از آن‌ها در واحدهای آموزشی و پشتیبانی باقی مانده‌اند. به گفته نیروی هوایی هند، بازنشستگی کامل این هواپیماها تا سال ۲۰۲۵ نهایی خواهد شد.
پاکستان نیز ۵۳ فروند از جنگنده‌های چینی F-7PG را در اختیار دارد که نسخه بومی‌سازی‌شده MiG-21 محسوب می‌شوند. این جنگنده‌ها بیشتر در مأموریت‌های پشتیبانی و آموزش مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌گفته روزنامه «داون» پاکستان، ارتش به‌دنبال جایگزینی این هواپیماها با مدل‌های مدرن‌تر مانند JF-17 است.
در مجموع، برتری عددی، تنوع ناوگان، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدیدتر و توان داخلی در توسعه هواپیما از جمله دلایلی است که کارشناسان نظامی آن را نشانه‌ای از برتری هوایی هند نسبت به پاکستان می‌دانند. با این حال، پاکستان نیز با کمک چین و آمریکا تلاش کرده توازن را تا حدی حفظ کند.
تحلیلگران مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS) معتقدند در صورت درگیری هوایی میان دو کشور، هند به دلیل ناوگان بزرگ‌تر، عمق راهبردی، تجربه عملیاتی و تسلیحات متنوع‌تر، دست بالا را خواهد داشت. البته فاکتورهایی مانند شبکه پدافند هوایی، آموزش خلبانان و آمادگی لجستیکی نیز در تعیین نتیجه نهایی بسیار مؤثر خواهد بود.
انتهای پیام
