به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افق شرقی، خط لوله گاز تاپی مخففِ ابتدای حروف لاتین از اسامیِ کشورهایِ ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند است، که به منظور انتقال گاز طبیعی از منطقۀ آسیای مرکزی (با حجمی از مازادِ انرژی) به حوزۀ آسیای جنوبی (با مشکلاتی از کمبود انرژی) و در مسیری از جهت گیری شمال به جنوب طرح ریزی شده است. طبق پلتفرمِ برنامه ریزی شده منطبق بر پروژۀ تاپی، کشور ترکمنستان گاز طبیعی خود را از گالکینیش، یعنی دومین میدان گازی بزرگ جهان، و از طریق خط لوله ای با قطر ۵۶ اینچ به سمت افغانستان، پاکستان و هند روانه خواهد کرد.
در مسیرِ برنامه ریزی شدۀ این خط لوله در کشور افغانستان، تاپی از ولایاتِ هرات، فراه، نیمروز، هلمند و قندهار می گذرد. خط لوله تاپی ۱۸۱۴ کیلومتر طول داشته که از این میزان، ۲۱۴ کیلومتر در ترکمنستان، ۷۷۴ کیلومتر در افغانستان و ۸۲۶ کیلومتر در پاکستان است که تا منطقه فاضلکا در مرز هند امتداد دارد. شایان ذکر است که، ترکمنستان برای کاهش وابستگی خود به جریان فروش گاز به کشورهای روسیه و چین، پروژه ساخت و سازی ۱۰ میلیارد دلاری را آغاز کرد.
این پروژه که برای ۳۰ سال در نظر گرفته شده است در سال ۲۰۱۵ و با همکاری بانک توسعه آسیایی به عنوان نهادی تسهیل ساز و هماهنگ کننده آغاز شد. پروژۀ مذکور سالانه ۳۳ میلیارد مترمکعب گاز تامین می کند، که از این میزان، ۵ میلیارد متر مکعب به سمت افغانستان، ۱۴ میلیارد متر مکعب به پاکستان و ۱۴ میلیارد متر مکعب آن به هند می رسد. همچنین باید گفت پروژۀ خط لوله تاپی با شش ایستگاه کمپرسور پشتیبانی می شود. نهادِ تجمیع کننده و یا مجری جهت اجرای این پروژه، شرکت خط لوله تاپی، یعنی کنسرسیومی بین المللی متشکل از شرکت ترکمن گاز، افغان گاز، شرکت گاز و نفت هند می باشد.
در سال ۲۰۱۰، این چهار کشور موافقت نامه بین دولتی و توافق نامه های چارچوب خط لوله گاز را به منظور تسهیل توسعه اجرای این خط لوله امضا کردند. ترکمنستان مسئولیت ۸۵ درصد هزینۀ تامین پروژه را متحمل شده و افغانستان، پاکستان و هند نیز هر یک ۵ درصد از هزینه این پروژه را متقبل خواهند شد. مقامات ترکمنستان بخشی از خط لوله گاز خود را از میدان گازی گالکینیش تا مرز ترکمنستان و افغانستان تکمیل کردند.
پروژۀ فرعی ذیلِ پروژۀ تاپی شاملِ ترکمنستان-افغانستان-پاکستان (تاپ ۵۰۰)، و در برگیرندۀ یک شبکه انتقال برق ۵۰۰ کیلوولتی می باشد که جهت مرتفع ساختن مشکل کمبود برق در افغانستان و پاکستان طراحی شده است. این خط انتقال برق در امتداد مسیر تاپی ۷۰۰ کیلومتر در افغانستان را پوشش خواهد داد. در همین راستا بنابرآن بوده است که بانک انکشاف/توسعه آسیایی مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار را به منظور حمایت از عملیاتی ساختن و اجرایِ تاپ ۵۰۰ در افغانستان فراهم آورد. زمانی که این پروژه تکمیل گردد، ۵۰ میلیون دلار اضافی در عواید و هزینه های تزانزیت ناشی از تاپ ۵۰۰ توسط افغانستان به دست خواهد آمد.
اما یکی از رهاوردهای فرعی مرتبط با پروژۀ تاپی، اتصال خط ارتباطیِ فیبر نوری تاپ بین ترکمنستان، افغانستان و پاکستان است که به موجب آن ابرشبکه فرا اوراسیا ایجاد خواهد شد. این امر زمان انتقال در ترافیک اینترنت را بیش از ۳۰ میلی ثانیه کاهش داده و امکان آموزش از راه دور، و همچنین درمان از راه دور را بین کشورهای عضو فراهم می کند. این پروژه سالانه ۲۰۰ میلیون دلار عواید برای افغانستان به همراه خواهد داشت.
به هرروی با بازگشت به مبحث خط لوله تاپی می توان گفت، کار ساخت و ساز در سال ۲۰۱۵ آغاز شد که فاز دوم پروژه تاپی به طول ۷۷۴ کیلومتر از سال ۲۰۱۸ در افغانستان آغاز شد. چنانچه بنا برگزارش ها، در فوریه ۲۰۱۸ و با حضور رئیس جمهوری ترکمنستان و افغانستان، نخست وزیر پاکستان و وزیر دولت در امورخارجی هند، کار پروژه انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هند از طریق افغانستان (تاپی)، انتقال برق ۵۰۰ کیلو ولت ترکمنستان به پاکستان (تاپ)، امتداد خط آهن ترکمنستان به داخل افغانستان و امتداد کابل نوری در مسیر تاپی رسما در افغانستان آغاز شد. شرکت افغان گاز از سوی افغانستان برای سرمایه گذاری در این پروژه معرفی شد.
به طور کلی می توان چنین اشاره کرد که تاپی بزرگترین پروژه انکشافی در کشورِ افغانستان محسوب شده و گفته می شود که عواید ترانزیتی آن سالانه ۳۰۰ میلیون دلار خواهد بود. همچنین پروژۀ تاپی محرک و انگیزه ای برای بندر گوادر پاکستان نیز خواهد بود تا پتانسیل لازم برای صادرات افغانستان به سایر کشورها را فراهم آورد. بدین ترتیب به باور برخی ناظران، این پروژه سناریویی برد-برد برای افغانستان می باشد تا جایی که موفقیت در تحقق تاپی می تواند جذب کنندۀ پروژه های بزرگ بیشتری برای افغانستان باشد
به طور کلی چنین برنامه ریزی شده است که اجرایی سازی پروژه طی دو بخش صورت گیرد؛ ۱-مراحل قبل از تصمیم سرمایه گذاری نهایی و ۲- مراحل پس از تصمیم سرمایه گذاری نهایی. مرحله نخست از این پروژه چهار حوزه را در بر می گیرد: چارچوب قانونی، امور مالی/تامین بودجه، بازرسی و بررسی ها، و نهایتا تملک زمین. ساخت لوله در مرحلهِ پس از تصمیم سرمایه گذاری نهایی آغاز می شود.
انتهای پیام
