به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، شرکت روسی «پروتی» سال ۲۰۲۴ با نصب سامانه مرکزی (core network) شبکه موبایل نسل 4G در چهار استان افغانستان، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های فناوری در این کشور را به اجرا گذاشت. این سامانه بر اساس گزارش نشریه معتبر روسی «ودوموستی» و تأیید رسانه‌هایی چون Moscow Times و KabulNow فعال شده و نخستین بار است «پروتی» فناوری خود را خارج از روسیه صادر می‌کند.
پروتی زیرمجموعه شرکت بزرگ روس‌تلکام بوده و نصب سامانه در افغانستان با هدف فراهم کردن خدمات موبایل برای نزدیک به ۱۰ میلیون نفر انجام شده است. این رقم حدود یک‌چهارم جمعیت ۴۰ میلیونی این کشور است. سخنگوی روس‌تلکام، آلِسیا مامچور، اعلام کرده که توسعه شبکه در چهار استان از مجموع ۳۴ استان اجرا شده؛ اگرچه نام این استان‌ها را مشخص نکرده‌اند.
روج شرکت‌هایی مانند اریکسون و نوکیا از بازار افغانستان در دهه گذشته و محدودیت تعاملات هواوی و ZTE باعث شده بود خلأی مهم در حوزه فناوری ارتباطات ایجاد شود؛ پروژه پروتی در این چارچوب رخ داده و جایگزینی برای تجهیزات خارجی محسوب می‌شود.
هزینه توسعه شبکه مرکزی 4G توسط پروتی بر اساس گزارش‌ها حدود ۲ میلیارد روبل (تقریباً ۲۵ میلیون دلار) بوده است. تحلیلگران روسی اعتقاد دارند که این پروژه با هدف بازگشت سرمایه از طریق مالیات تا سال ۲۰۲۹ پیگیری شده است و کانال درآمد هوشمندانه‌ای برای دولت روسیه ایجاد می‌کند.
بخش مرکزی شبکه، معروف به core، نقش مغز ارتباطات را بر عهده دارد؛ به گونه‌ای که مسیرهای ترافیکی، کنترل کیفیت و مدیریت کاربران را در این سامانه ارائه می‌دهد. آقای والی‌فرینکمن، مسئول بازاریابی Protey، گفته است که این بخش تنها ۱۰٪ از کل هزینه زیرساخت را تشکیل می‌دهد.
این اقدام بخشی از گسترش روابط استراتژیک روسیه با حکومت طالبان شناخته می‌شود؛ روس‌ها پس از بازگشت طالبان به قدرت در ۲۰۲۱، نگاهی متفاوت به تحریم‌ها و تعامل خود با افغانستان اتخاذ کرده‌اند. وزارت دفاع روسیه نیز طالبان را از فهرست سازمان‌های تروریستی حذف کرده است.
در می ۲۰۲۵، روسای دولت دو کشور در حوزه اقتصادی از جمله ایجاد خطوط ریلی و تسهیل تجارت پولی بین روبل و افغانی گفتگو کردند. حمله فناوری پروتی نیز در این جهت سیاسی و اقتصادی ارزیابی می‌شود.
جالب است بدانیم که ایران، پاکستان و هند نیز از جمله بازیگران تأثیرگذار در بازار مخابرات افغانستان هستند. حضور شبکه‌های چهارگانه GSM در افغانستان با مجوز فعالیت وزارت مخابرات کشور ادامه دارد و هر شرکت خارجی که قصد دارد وارد عمل شود، باید با این سازمان‌ها قرارداد داشته باشد.
آمارهای رسمی وزارت مخابرات افغانستان نشان می‌دهد که تاکنون تنها پنج شرکت GSM در این کشور مجوز دارند و هیچ شرکت جدیدی وارد بازار نشده؛ بنابراین پروژه پروتی به‌نوعی تکمیل‌کننده این چرخه از طرفیت و توان‌سازی مقابله با انحصار چین و غرب است.
با حضور پروتی، بازار رقابتی بین شرکت‌های محلی و خارجی افزایش یافته است. این موضوع منجر به کاهش قیمت‌های استفاده از اینترنت و بهبود کیفیت خدمات ارتباطی برای کاربران خواهد شد. همچنین فرصت‌هایی برای توسعه خدمات دیجیتال مانند بانکداری موبایلی، آموزش آنلاین و تلکام هوشمند ایجاد می‌شود.
در واکنش به این اتفاق، تحلیلگران افغان معتقدند که پروژه می‌تواند زمینه‌ای برای کاهش وابستگی کابل به بازارهای خارجی و ارتقای خودکفایی در حوزه فناوری باشد. این امر اهمیت توسعه نیروی انسانی محلی در حوزه‌های مهندسی ارتباطات را برجسته می‌کند.
در سطح جهانی، پروژه 4G روسی می‌تواند پنجره‌ای برای صادرات تکنولوژی به کشورهای منطقه باشد. کارشناسان معتقدند پروتی پس از موفقیت در افغانستان، بازارهایی مانند تاجیکستان، ازبکستان و پاکستان را بررسی خواهد کرد.
وزارت مخابرات افغانستان می‌تواند از این تحول برای انعقاد قراردادهای بیشتر با شرکت‌های خارجی، با هدف توسعه اقتصاد دیجیتال بهره ببرد. همچنین این پروژه نشان‌دهنده تلاش طالبان در کسب مشروعیت جهانی از طریق پروژه‌های فناورانه و ایجاد سازوکارهای درآمدی جدید است.
برخی ناظران امنیت سایبری نیز هشدار داده‌اند که فناوری استقرار داده‌شده در کشوری با وضعیت حساس می‌تواند مخاطراتی در حوزه حریم خصوصی ایجاد کند. نظارت دقیق و مدیریت داده، به‌ویژه در چهار استان هدف، ضرورت بیشتری دارد.
انتهای پیام
