به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، جدیدترین تحولات در صفوف اپوزیسیون طالبان از بحرانی عمیق در ساختار مخالفان این گروه حکایت دارد. جدایی هم‌زمان احمد مسعود، رهبر جبهه مقاومت ملی، صلاح‌الدین ربانی، رئیس حزب جمعیت اسلامی، و یاسین ضیاء، معاون پیشین وزارت دفاع، از مجمع ملی برای نجات افغانستان، زنگ خطر فروپاشی نهایی این مجموعه را به صدا درآورده است. این مجمع که در سال ۲۰۲۲ با هدف یکپارچه‌سازی نیروهای ضدطالبانی شکل گرفته بود، حالا در آستانه انحلال قرار دارد.
این تحولات در حالی رخ داده که مجمع ملی برای نجات افغانستان تاکنون یکی از اصلی‌ترین تریبون‌های سیاسی و نظامی مخالفان طالبان به شمار می‌رفت. طبق گزارش موسسه صلح آمریکا (USIP)، این مجمع با حضور نمایندگان بیش از ۱۵ جریان سیاسی شکل گرفت و توانست در سطح بین‌المللی مورد توجه نهادهایی چون پارلمان اروپا و برخی اعضای کنگره آمریکا قرار گیرد. اما فقدان انسجام و اختلاف بر سر راهبردهای سیاسی، باعث تضعیف درونی این نهاد شد.
احمد مسعود در بیانیه‌ای اعلام کرد: «مسیر مقاومت باید مستقل و فارغ از درگیری‌های بی‌ثمر سیاسی باشد. ما نمی‌توانیم اهداف نظامی را فدای چانه‌زنی‌های بی‌پایان سیاسی کنیم.» این سخنان که در صفحه رسمی جبهه مقاومت ملی منتشر شد، نشان‌دهنده نارضایتی شدید از مدیریت مجمع و عدم‌همسویی راهبردی میان اعضاست. منابع نزدیک به جبهه مقاومت نیز گفته‌اند که مسعود به دنبال ایجاد ائتلاف جدیدی با محوریت اقدامات نظامی در شمال افغانستان است.
در همین راستا، صلاح‌الدین ربانی نیز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که «بی‌عملی و ناتوانی در جذب حمایت مردمی و بین‌المللی، ما را از مسیر اصلی خارج کرده است.» حزب جمعیت اسلامی که نقش پررنگی در گذشته سیاسی افغانستان داشته، حالا به دنبال بازتعریف جایگاه خود خارج از مجمع ملی است. به گفته کارشناسان، ربانی بیشتر بر لابی‌گری دیپلماتیک و مذاکره با قدرت‌های منطقه‌ای تمرکز خواهد کرد.
یاسین ضیاء، دیگر چهره جداشده، در مصاحبه‌ای با «تلویزیون طلوع‌نیوز» گفت: «اپوزیسیونی که تنها روی کاغذ فعالیت می‌کند و قادر به تأثیرگذاری بر میدان نیست، نمی‌تواند صدای مردم باشد.» وی تأکید کرد که زمان آن فرا رسیده تا بازوی نظامی اپوزیسیون تقویت و بازسازی شود. ضیاء هم‌اکنون در تلاش برای سازماندهی گروه‌های پراکنده امنیتی در مناطق شمالی و شمال‌شرق افغانستان است.
تجزیه این مجمع، تأثیر جدی بر انگیزه دیگر گروه‌های مخالف گذاشته است. طبق گزارش مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان (CSSA)، میزان فعالیت نیروهای مخالف طالبان در سه ماهه اول ۲۰۲۵ نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۷ درصد کاهش یافته است. علت اصلی این افت، نبود هماهنگی مرکزی و فقدان حمایت‌های مالی و لجستیکی پایدار عنوان شده است.
یکی از نمایندگان پیشین پارلمان افغانستان که خواست نامش فاش نشود، به «افپک» گفت: «مردم از این اختلافات خسته شده‌اند. آنان در انتظار یک بدیل قدرتمند و منسجم هستند، نه تفرقه و انشعاب بیشتر.» به گفته او، اگر روند موجود ادامه یابد، احتمال بازگشت برخی جریان‌ها به تعامل با طالبان نیز دور از ذهن نخواهد بود.
در واکنش به این تحولات، طالبان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که «فروپاشی مجمع ملی، نشان‌دهنده شکست دشمنان وحدت ملی افغانستان است.» سخنگوی طالبان، ذبیح‌الله مجاهد، در گفت‌وگو با رسانه‌ها افزود: «ملت دیگر فریب پروژه‌های خارجی را نمی‌خورد. مخالفان ما بدون پشتوانه مردمی به‌سرعت از صحنه حذف می‌شوند.»
برخی کارشناسان بر این باورند که فروپاشی مجمع، فرصتی برای بازسازی ساختار جدید و مبتنی بر منافع ملی افغانستان فراهم کرده است. دکتر وحید مژده، کارشناس سیاسی مقیم ترکیه، می‌گوید: «این فروپاشی اگرچه در ظاهر یک عقب‌گرد است، اما شاید راه را برای ظهور ائتلافی کارآمدتر و ریشه‌دارتر باز کند.»
با وجود این، چشم‌انداز اپوزیسیون طالبان همچنان مبهم و شکننده است. در حالی که جامعه جهانی نیز هنوز سازوکاری مشخص برای تعامل با مخالفان طالبان ارائه نکرده، ادامه این وضعیت می‌تواند اپوزیسیون را بیش از پیش به حاشیه براند. حال باید دید آیا نسل جدیدی از رهبران و گروه‌ها قادر خواهند بود خلأ ایجادشده را پر کنند یا خیر.
انتهای پیام
