به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، زلمی خلیل‌زاد، سیاستمدار افغان‌تبار و نماینده پیشین دولت آمریکا در امور افغانستان، در جدیدترین موضع‌گیری خود نسبت به اقدامات اطلاعاتی پاکستان در خاک افغانستان هشدار داده است. او در توئیتی نوشت که دستگاه امنیتی پاکستان ممکن است اخراج مهاجران افغان را بهانه‌ای برای انتقال نیروهای داعش به افغانستان قرار دهد. این هشدار در شرایطی مطرح می‌شود که روابط کابل و اسلام‌آباد طی ماه‌های گذشته به‌شدت متشنج شده است.
در پی آغاز روند اخراج گسترده مهاجران افغان از پاکستان در آبان ۱۴۰۲، تاکنون بیش از ۵۰۰ هزار مهاجر به‌صورت اجباری به افغانستان بازگردانده شده‌اند. به گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM)، تنها در ماه نوامبر ۲۰۲۳ حدود ۳۲۰ هزار نفر از پاکستان به مرزهای افغانستان منتقل شدند. این روند با انتقادهای شدید نهادهای حقوق بشری و نهادهای بین‌المللی روبه‌رو شده است.
خلیل‌زاد در توئیت خود نوشت: «افراد آگاه و نزدیک به من می‌گویند که نگران‌‌اند مبادا دستگاه امنیتی پاکستان از اخراج پناهندگان افغان به عنوان پوششی برای فرستادن تروریست‌های داعش به افغانستان استفاده کند. من نیز این نگرانی را دارم.» این اظهارات بازتاب وسیعی در رسانه‌های بین‌المللی و محافل دیپلماتیک داشته است.
کارشناسان امنیتی معتقدند تحرکات داعش در شرق و شمال افغانستان طی ماه‌های اخیر افزایش یافته است. گزارش اخیر شورای امنیت سازمان ملل (فوریه ۲۰۲۴) حاکی از آن است که شاخه خراسان داعش (ISKP) همچنان یکی از تهدیدهای جدی علیه امنیت منطقه‌ای است و طی یک سال گذشته دست‌کم ۱۲ عملیات انتحاری در افغانستان انجام داده که اکثر آن‌ها در ننگرهار و کنر رخ داده است.
پاکستان همواره متهم به استفاده از گروه‌های افراطی به عنوان ابزار سیاست خارجی در افغانستان بوده است. اسناد منتشر شده توسط موسسه دفاع از دموکراسی‌ها (FDD) در واشنگتن نشان می‌دهد که ارتباطات نزدیکی میان اداره اطلاعات ارتش پاکستان (ISI) با گروه‌های افراطی نظیر تحریک طالبان پاکستان (TTP)، لشکر طیبه و داعش خراسان وجود دارد. این ادعاها از سوی مقامات پاکستانی رد شده است.
در همین زمینه، سراج‌الدین حقانی، وزیر کشور طالبان، در سخنانی در کابل اعلام کرده بود که طالبان اجازه نخواهد داد خاک افغانستان به صحنه رقابت کشورهای منطقه تبدیل شود. وی گفت: «ما امنیت را قربانی بازی‌های سیاسی همسایگان نخواهیم کرد.» با این حال، بسیاری از ناظران معتقدند کنترل طالبان بر تحرکات داعش در برخی مناطق، به‌ویژه در مرز با پاکستان، کامل نیست.
نشریه «گلوبال تایمز» چین نیز در تحلیلی به تاریخ ۱۰ مارس ۲۰۲۴ هشدار داد که بازگشت مهاجران افغان، در صورتی که بدون نظارت بین‌المللی صورت گیرد، می‌تواند به افزایش حضور افراط‌گرایان در افغانستان منجر شود. این روزنامه نوشت: «سوء‌استفاده دستگاه‌های اطلاعاتی منطقه‌ای از تحرکات جمعیتی، پیشینه‌ای طولانی دارد.»
همچنین نهاد ناظر بر فعالیت‌های تروریستی سازمان ملل (CTED) در گزارش خود در ژانویه ۲۰۲۴ اعلام کرده بود که داعش خراسان در حال بازسازی ساختار فرماندهی و جذب نیرو از میان جوانان ناراضی و جنگ‌زده افغانستان است. طبق این گزارش، استفاده از مهاجران بازگردانده‌شده به عنوان کانال نفوذ، یک تاکتیک قابل پیش‌بینی و خطرناک محسوب می‌شود.
در همین راستا، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، به تازگی اظهار داشته است: «ما با دقت بر روند بازگشت مهاجران نظارت داریم و اجازه نخواهیم داد هیچ عنصر خرابکاری از این طریق وارد کشور شود.» با این حال، ناظران می‌گویند که ساختارهای اطلاعاتی طالبان هنوز توانایی کافی برای مهار نفوذ پیچیده را ندارند.
طبق گزارش مؤسسه صلح آمریکا (USIP)، داعش خراسان در سال ۲۰۲۳ دست‌کم ۸۰۰ عضو فعال در داخل افغانستان داشته که بیشتر آن‌ها از طریق مرزهای شرقی وارد کشور شده‌اند. تخمین زده می‌شود حدود ۲۵۰ نفر از این اعضا سابقه فعالیت در خاک پاکستان را داشته‌اند. این آمار نگرانی‌ها درباره همدستی احتمالی سازمان‌های امنیتی منطقه‌ای را افزایش داده است.
انتهای پیام
