به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، پاکستان و ترکیه در حاشیه “همایش سرمایه‌گذاری معادن پاکستان ۲۰۲۵” توافق‌نامه‌ای برای همکاری در مناقصه‌های اکتشاف نفت و گاز در ۴۰ بلوک دریایی امضا کردند. این بلوک‌ها در حوزه‌های مکران و سند قرار دارند و هدف از این همکاری، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و بهره‌برداری از منابع انرژی دریایی اعلام شده است.
بر اساس این توافق، شرکت نفت دولتی ترکیه (TPAO) با سه شرکت پاکستانی شامل ماری انرژی، شرکت توسعه نفت و گاز (OGDCL) و شرکت نفت پاکستان (PPL) همکاری می‌کند تا به‌صورت مشترک در این مناقصه‌ها شرکت کنند. این مناقصه‌ها تا پایان ژوئن ۲۰۲۵ برگزار می‌شود و شامل ۱۴ بلوک در مکران و ۲۶ بلوک در سند است.
علی پرویز مالک، وزیر نفت پاکستان، اعلام کرد که مطالعات لرزه‌نگاری نشان می‌دهد منابع عظیمی از هیدروکربن‌ها در سواحل پاکستان وجود دارد. وی تأکید کرد که دولت از همه ظرفیت‌های خود برای تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش بهره خواهد گرفت. وی گفت: «این همکاری‌ها باعث تقویت روابط استراتژیک و همچنین بهره‌برداری از ظرفیت انرژی کشور خواهد شد.»
این در حالی است که پاکستان طی سال‌های گذشته با توسعه بندر گوادر و رقابت با بندر چابهار ایران، وارد فاز جدی از تقابل اقتصادی با تهران شده بود. توسعه بندر گوادر با حمایت چین صورت گرفته و اکنون با ورود ترکیه به حوزه مکران، این رقابت ابعاد جدیدی پیدا کرده است. در سال ۲۰۲۳ حجم سرمایه‌گذاری چین در گوادر از مرز ۲ میلیارد دلار عبور کرد.
تحلیل‌گران مسائل منطقه‌ای هشدار داده‌اند که این توافق ممکن است باعث افزایش حضور ترکیه در جنوب آسیا شود و در عین حال بر امنیت منطقه‌ای تأثیرگذار باشد. با توجه به روابط نزدیک سازمان اطلاعات ترکیه (میت) با موساد، احتمال دارد فعالیت‌های این نهادها نیز به حوزه مکران کشیده شود. روزنامه دیلی‌صباح ترکیه نیز این توافق را «گامی برای تقویت جایگاه ژئوپلیتیکی ترکیه در آسیا» توصیف کرده است.
ترکیه در سال ۲۰۲۳ توافقی مشابه با دولت سومالی برای اکتشاف نفت و گاز در سه بلوک به وسعت ۵ هزار کیلومتر مربع امضا کرد. این کشور همچنین با لیبی و الجزایر نیز تفاهم‌نامه‌هایی در همین زمینه منعقد کرده و به‌دنبال تسلط استراتژیک بر منابع انرژی آفریقا و آسیاست.
پاکستان نیز با اعلام ۴۰ بلوک جدید دریایی، در تلاش است تا با افزایش تولید داخلی نفت و گاز، وابستگی خود به واردات را کاهش دهد. آمار رسمی وزارت نفت پاکستان نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۸۰ درصد انرژی مورد نیاز این کشور از طریق واردات تأمین می‌شود که فشار شدیدی بر ذخایر ارزی وارد کرده است.
ایران اما از سال ۱۳۹۶ توسعه سواحل مکران را در دستور کار قرار داده و در قالب سند آمایش سرزمین، برنامه‌هایی برای ایجاد زیرساخت‌های انرژی، آب‌شیرین‌کن و خطوط انتقال نفت تدوین کرده است. طبق اعلام وزیر نفت ایران، ۵ طرح بزرگ پالایشی و پتروشیمیایی در منطقه فعال شده‌اند که مجموع سرمایه‌گذاری آنها از مرز ۲.۵ میلیارد دلار عبور کرده است.
تجربه ناامن‌سازی چابهار از سوی پاکستان با حمایت برخی گروهک‌ها، نمونه‌ای روشن از تقابل این کشور با برنامه‌های ایران در سواحل جنوب‌شرقی است. در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰، دست‌کم ۱۴ عملیات تروریستی از خاک پاکستان علیه نیروهای ایرانی در شرق سیستان و بلوچستان ثبت شده که به شهادت ده‌ها مرزبان انجامیده است.
کارشناسان معتقدند کشاندن پای ترکیه به پروژه‌های نفت و گاز پاکستان، عملاً بازیگر تازه‌ای را وارد رقابت امنیتی-اقتصادی در جنوب شرق ایران می‌کند. با توجه به تلاش اسرائیل برای نفوذ در مرزهای شرقی ایران، هر نوع همکاری انرژی بین پاکستان و ترکیه می‌تواند مسیر را برای مداخلات اطلاعاتی و جاسوسی تسهیل کند.
از سوی دیگر، پروژه خط لوله صلح میان ایران و پاکستان که توافق‌نامه آن در سال ۲۰۰۹ امضا شد، عملاً به دلیل فشار آمریکا از سوی پاکستان متوقف شد. دولت پاکستان تا کنون از اجرای تعهدات خود سر باز زده و طبق گزارش‌ها، حاضر به پرداخت خسارت ۱۸ میلیارد دلاری به ایران نشده است.
انتهای پیام
