به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی افپک، یورش گسترده‌ی ملخ‌های مراکشی در شمال افغانستان بار دیگر زنگ خطر را برای کشاورزی این کشور به‌صدا درآورده است. این آفت که پیش‌تر در سال‌های ۱۹۸۰ و ۲۰۰۱ خسارات گسترده‌ای به مزارع افغانستان وارد کرده بود، اکنون در دومین سال متوالی حضور خود، مناطق حاصل‌خیز چون قندوز، بغلان، تخار، بلخ و سمنگان را در معرض نابودی قرار داده است. بر اساس اعلام وزارت زراعت افغانستان، این مناطق سالانه بیش از ۴۵ درصد گندم کشور را تأمین می‌کنند.
سازمان خوراکه و زراعت ملل متحد (FAO) اعلام کرده است که تنها در سه ماه گذشته بیش از ۱۷۰۰۰ هکتار زمین در شمال افغانستان آلوده به تخم یا لارو ملخ شده‌اند. این نهاد با همکاری وزارت زراعت افغانستان عملیات سم‌پاشی گسترده‌ای را آغاز کرده که تاکنون به پاک‌سازی ۹۰۰۰ هکتار زمین منجر شده است. همچنین، با استفاده از روش‌های مکانیکی و آموزش جوامع محلی برای شناسایی تخم‌های ملخ، تلاش شده تا از گسترش این آفت جلوگیری شود.
در همین راستا، داکتر زلمی کوچی، مدیر زراعت ولایت بلخ، طی مصاحبه‌ای با روزنامه اطلاعات روز اظهار داشت: «اگر اقدامات فوری صورت نگیرد، تنها در ولایت بلخ احتمال از بین رفتن ۳۰ درصد محصولات گندم در سال جاری وجود دارد». وی همچنین افزود که وضعیت در ولسوالی‌های چهارکنت و شولگره بحرانی‌تر است و به حمایت فوری نهادهای بین‌المللی نیاز دارد.
سازمان FAO با اجرای طرح‌های توانمندسازی محلی، تاکنون ۶۵ کارمند تخنیکی را آموزش داده و ده‌ها سروی میدانی برای شناسایی کانون‌های ملخ در مناطق مختلف انجام داده است. این اقدامات با همکاری شوراهای محلی و کشاورزان انجام شده تا روند مداخله هم‌زمان علمی و مشارکتی باشد. همچنین در برخی ولسوالی‌های آسیب‌پذیر، کمک‌هایی نظیر خوراک دام، بذر اصلاح‌شده و پرداخت نقدی به خانواده‌های آسیب‌دیده توزیع شده است.
با وجود این اقدامات، تهدید ملخ‌ها ابعاد منطقه‌ای نیز پیدا کرده است. براساس گزارش مشترک کمیسیون حفاظت مرزهای شمالی افغانستان و مرزبانی تاجیکستان، این آفت از مناطق مرزی تاجیکستان وارد مناطق کوهستانی شمال افغانستان شده و با نبود همکاری مؤثر بین دو کشور، احتمال گسترش آن به مناطق مرکزی نیز وجود دارد. کارشناسان بر این باورند که استفاده از سیستم‌های پیشرفته پایش از جمله GPS و سنجش از راه دور، می‌تواند به کنترل بهتر این بحران کمک کند.
در همین زمینه، عبدالغفار راشد، سخنگوی وزارت زراعت افغانستان در گفت‌وگویی با طلوع‌نیوز بیان داشت: «در حال حاضر، ابزارهای فنی لازم برای رصد لحظه‌ای حرکت کلونی‌های ملخ در اختیار نداریم و به کمک کشورهای منطقه نیازمندیم.» وی افزود که طی ماه آینده نیاز به تأمین دست‌کم ۲۰۰ هزار لیتر سم و تجهیزات مکانیزه داریم تا بتوانیم از شیوع بیشتر آفت جلوگیری کنیم.
مسئله‌ی مقابله با آفت ملخ‌ها تنها چالش زیست‌محیطی نیست، بلکه بحرانی انسانی و امنیتی نیز به شمار می‌آید. طبق آمار بانک جهانی، بیش از ۸۰ درصد مردم افغانستان به کشاورزی وابسته‌اند و از این میان، نزدیک به ۴۰ درصد در مناطق شمالی سکونت دارند. همچنین، سازمان ملل متحد در گزارش اخیر خود اعلام کرده که یک‌سوم جمعیت افغانستان با ناامنی غذایی مواجه‌اند و هرگونه تهدید علیه محصولات کشاورزی، می‌تواند این وضعیت را وخیم‌تر کند.
همکاری‌های منطقه‌ای، استفاده از سامانه‌های نظارت خودکار، به‌کارگیری فناوری پهپاد برای شناسایی کانون‌های ملخ و تقویت نهادهای محلی، از جمله راهکارهای پیشنهادی سازمان‌های بین‌المللی برای مقابله با این بحران است. طبق الگوی موفق مراکش در دهه ۹۰ میلادی، این کشور با تشکیل کمیته اضطراری و استفاده از هواپیماهای سبک برای سم‌پاشی توانست آفت ملخ را در کمتر از شش ماه کنترل کند. افغانستان نیز برای تکرار این تجربه نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و منابع مالی کافی دارد.
در پایان، جامعه جهانی باید بداند که بحران ملخ در افغانستان یک تهدید زیست‌محیطی محلی نیست، بلکه به‌دلیل هم‌مرز بودن با کشورهای آسیای مرکزی و ظرفیت انتقال سریع آفت، می‌تواند به بحران منطقه‌ای بدل شود. حفظ امنیت غذایی در افغانستان، مستلزم سرمایه‌گذاری در سامانه‌های هشدار سریع، تقویت آموزش کشاورزان و ایجاد منابع پایدار برای مقابله با بلایای طبیعی از جمله آفات ملخ است.
انتهای پیام
